Dijken onderhouden, zwemwater controleren en meer, dit doet het waterschap allemaal

FRIESLAND - Op 15 maart gaat Nederland weer naar de stembus, dit keer om te stemmen voor de Provinciale Staten en voor de waterschappen. Veel mensen kennen de Provinciale Staten en weten ongeveer wel wat zij bepalen. Anders heb je hierover eerder in deze krant kunnen lezen. De waterschappen zijn voor veel mensen echter nog onbekend. Wat doet het waterschap eigenlijk, waarom mogen we hierop stemmen en waarom is er de afgelopen jaren kritiek op het waterschap?

Allereerst moeten we dus helder hebben wat het waterschap precies doet. In Nederland heb je 21 waterschappen. Een waterschap is dus, net als de Provinciale Staten of de gemeente, slechts verantwoordelijk voor een deel van Nederland. In Friesland is dit Wetterskip Fryslân. Wat een waterschap precies doet, is verschillend per waterschap. In sommige regio’s heffen ze bijvoorbeeld de wegenheffing en in andere niet. 

Het waterschap maakt beslissingen over, de naam zegt het al, water. Waarschijnlijk denk je dan vooral aan het water wat uit de kraan komt, maar juist over dat water gaat het waterschap niet volledig. Waterleidingbedrijven zorgen ervoor dat jouw drinkwater schoon is, maar het waterschap maakt wel het afvalwater schoon. Het waterschap heeft in de kern drie taken; ervoor zorgen dat er niet te veel en niet te weinig water is, ervoor zorgen dat het water in rivieren, sloten en meren schoon is en blijft en tenslotte zorgen ze voor waterveiligheid. 

Het waterschap maakt belangrijke beslissingen over water die ook jou aangaan. 

Voldoende water

De eerste taak van het waterschap is dat er voldoende water is. Uiteraard houdt dit in dat er geen droogte ontstaat. Het waterschap vangt bijvoorbeeld water op voor tijden dat er minder regen valt. Ook zorgen ze ervoor dat er niet teveel water is, waardoor straten bijvoorbeeld onder water komen te staan. Het waterschap is er dan verantwoordelijk voor dat dit water tijdig wordt afgevoerd.

Schoon water

Zoals we eerder schreven is het waterschap er niet verantwoordelijk voor dat er schoon water uit de kraan komt. Toch zijn ze zeker wel bezig met het schoon houden van water, namelijk het water in onze sloten, rivieren en meren. Het waterschap houdt bijvoorbeeld in de gaten of er niet teveel blauwalg in het zwemwater in Friesland zit. Ook baggeren ze sloten zodat het water niet te troebel wordt en proberen ze, bijvoorbeeld door het geven van voorlichting aan watersporters en het controleren van bedrijven, ervoor te zorgen dat er geen giftige stoffen in het water belanden.

Waterveiligheid

De laatste kerntaak van het waterschap is om het land en de mensen te beschermen tegen het water. Zonder onze dijken en duinen zou ons land niet meer beschermd zijn tegen de zee. Het waterschap is er verantwoordelijk voor dat de dijken sterk blijven en dat er ruimte is voor de rivieren. Waterschappen beheren zo’n 18.000 kilometer aan dijken, die ze hoog en sterk houden. Daarnaast dammen ze kades en pompen ze water weg als het te hoog staat. Soms is het juist veiliger om het water de ruimte te geven. Het waterschap bepaalt hoe en wanneer ze dit doen. 

Zetels

Het waterschap in Friesland, Wetterskip Fryslân, heeft 25 zetels, waarvan 21 worden gekozen worden tijdens de verkiezingen. Deze 21 mensen vertegenwoordigen de inwoners van Friesland en behoren vaak tot een landelijke of regionale partij. De 25 mensen die in het algemeen bestuur van het waterschap zitten maken dus beslissingen over water in Friesland. 

Waarom stemmen op het waterschap?

Als je het nieuws volgt dan weet je dat er in Den Haag dagelijks beslissingen gemaakt worden die invloed kunnen hebben op jouw leven. Daarom voelt het belangrijk om te stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Op die manier kun je immers indirect invloed uitoefenen op de wetten en regels die gelden in het land. Veel mensen voelen die urgentie bij het waterschap minder, omdat ze niet helder hebben wat het waterschap precies doet. 

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, maakt het waterschap wel degelijk beslissingen die invloed hebben op jouw leven. Heb je weleens gezwommen bij de Groene Ster in Leeuwarden, bij de Smalle Ee in de buurt van Drachten, in het Nannewiid bij Oudehaske of in de Spoekeplas in Noordwolde? Dan heeft het Wetterskip dat water gecontroleerd om te checken of daar geen blauwalg voorkomt. Op www.zwemwater.nl kan je vinden waar Wetterskip Fryslân zwemwatercontroles uitvoert. 

Bovendien worden jij, je woning en je achtertuin beschermd tegen het water door dijken die het Wetterskip nauw in de gaten houdt en waar nodig versterkt of verhoogt. Op www.overstroomik.nl kun je checken of jouw omgeving zou overstromen als er geen dijken en duinen zouden zijn. 

Wetterskip Fryslân is ook verantwoordelijk voor het besturen van de vele gemalen in Friesland. Gemalen hebben drie verschillende functies; ze malen overtollig water vanuit polders naar rivieren, voeren water aan om het water op peil te brengen en zorgen voor doorspoeling van het water, waardoor de waterkwaliteit omhoog gaat. Normaliter zijn gemalen dus heel handig, maar wanneer er eventueel een Elfstedentocht geschaatst kan worden is het handig om de gemalen stop te zetten. Uiteraard heeft dit wel gevolgen voor de waterhuishouding. De beslissing om de gemalen stil te zetten om een Elfstedentocht te faciliteren is dus niet eenvoudig gemaakt.  

Door ontwikkelingen in ons klimaat wordt het werk van de waterschappen ook steeds belangrijker. We hebben bijvoorbeeld steeds vaker te maken met extreem weer, denk maar eens aan die plensbuien in de zomer. Deze komen vaker voor en er valt dan meer regen. Dit water moet afgevoerd worden en het waterschap bepaalt hoe dit gedaan wordt. Door de droogte, wat ook steeds vaker voorkomt, wordt het ook steeds belangrijker dat we water efficiënt vasthouden en slim omgaan met het water wat we hebben. Ook hier beslist het waterschap over.

Kritiek

De afgelopen jaren is er kritiek geweest op de waterschapsverkiezingen. Deze kritiek komt voort uit het feit dat je bij de waterschappen zogenaamde ‘geborgen zetels’ hebt. Eerder heb je al kunnen lezen dat van de 25 zetels er 21 worden gevuld door burgers door middel van verkiezingen. Vier plekken zijn dus gereserveerd en worden niet gekozen. Deze vier mensen worden benoemd door belangenorganisaties. Twee daarvan worden ingevuld door vertegenwoordigers vanuit de landbouw en twee daarvan vanuit natuurorganisaties. Sommige mensen vinden het niet eerlijk dat het waterschap niet volledig bestaat uit volksvertegenwoordigers. Veel waterschappen hebben daarom de afgelopen jaren ingezet op verandering en het aantal geborgen zetels is ook drastisch omlaag gegaan in Friesland. Tijdens de vorige verkiezingen waren er nog zeven geborgen zetels.