Friezin Janke Reitsma raakt met debuut ‘Niets ontgaat ons’

FRIESLAND - Voor de meeste schrijvers is het een droom; een debuutroman uitbrengen. Voor de Friese schrijfster Janke Reitsma werd die droom vorig jaar werkelijkheid. Het publiek ontving haar roman ‘Niets ontgaat ons’ met open armen. Nu is ze bezig met het schrijven van een tweede roman, geeft ze regelmatig lezingen en coacht ze andere schrijvers. 

Reitsma schrijft al haar hele leven, met als droom om ooit haar eigen boek uit te geven. Tijdens haar opleiding tot orthopedagoog staat het schrijven even op een laag pitje, maar daarna begint het vuur weer op te laaien. Ze schrijft naast haar baan in de gehandicaptenzorg: "Ik word niet gelukkig als ik alleen maar schrijf," legt Reitsma uit. "De zorg zit echt in mijn hart. Ik heb het gevoel dat ik iets kan betekenen voor die mensen, dat ik een positieve bijdrage kan leveren. Natuurlijk kan dat als schrijver ook, maar als je in de zorg werkt is die hulp praktischer."

Bovendien motiveert haar werk Reitsma ook om te blijven schrijven: "Het is heel gek, maar als ik alle tijd heb om te schrijven ben ik veel minder productief. Hoe minder tijd ik heb, hoe meer ik schrijf. Ik heb die druk van tijdnood nodig." 

De Schrijversvakschool

Een idee voor een verhaal dat zich afspeelt in het Waddengebied motiveert haar om zich nog meer te verdiepen in het schrijversvak. Ze volgt lessen bij Schrijversvakschool Groningen, die ook een afdeling heeft in haar woonplaats Zwolle. Het blijkt een goede beslissing: "Ik ben van mening dat niet iedereen kan schrijven. Je moet het in je hebben, maar je kan ook zeker heel veel aanleren. Daarom raad ik iedere beginnende schrijver aan om een cursus te doen of schrijfcoaching te nemen."

Als Reitsma in 2018 begint aan de Schrijversvakschool, weet ze al wel dat ze goed kan schrijven: "Maar ik heb daar nog zoveel geleerd. Tijdens een cursus of coaching wordt je uit je comfortzone gehaald. Je leert schrijftechnieken aan die je nog helemaal niet kende en wordt gepusht om te experimenteren. Bovendien krijg je veel feedback, van docenten en andere studenten, ook daar leer je veel van."

Eén van de meest belangrijke dingen die Reitsma leert tijdens de cursus is beeldend schrijven: "In een verhaal moet je niet alles vertellen, je moet vooral dingen laten zien. Aan dat inzicht heb ik veel gehad." Ook op andere vlakken ontwikkelt Reitsma zich: "Ik ben een chaotische schrijver die niet echt een plan heeft. Dat zorgt er soms voor dat ik net zoveel teksten weg moet gooien als die ik kan gebruiken. Tijdens lessen in scenario schrijven hebben we geleerd om planmatig te werken. Een waardevolle les."

Niets ontgaat ons

Een cursus of coaching is niet alleen belangrijk om je te ontwikkelen als schrijver, legt Reitsma uit. Je breidt ook je netwerk uit. "Je komt in dat schrijverswereldje en dat wordt steeds belangrijker. Het komt maar zelden voor dat je gewoon je manuscript naar een uitgever kan sturen en dat je dan gepubliceerd wordt. Je moet een netwerk hebben, dan kom je verder." Reitsma deed daarnaast mee aan schrijfwedstrijden, waar ze twee keer eerste werd: "Bij één van die wedstrijden was ook een uitgever betrokken. Ik was toen al bezig met ‘Niets ontgaat ons’ en mocht het eerste deel naar hen opsturen. Ze waren zo enthousiast dat ze het nog eens wilden lezen als ik wat verder was. Toen ik op ongeveer de helft was, hebben ze het weer gelezen en mij een contract aangeboden. Dat was natuurlijk fantastisch. Het idee dat je boek ook daadwerkelijk uitgegeven wordt, werkt motiverend om de rest te schrijven."

Op 26 oktober 2021 kwam Reitsma’s debuutroman uit. Niets ontgaat ons is een overrompelend gezinsdrama dat zich afspeelt aan de waddenkust. De lezers volgen Koen, een jonge jongen die een geïsoleerd bestaan leidt. Als zijn moeder zwanger raakt en met haar medicijnen stopt, keren haar psychische klachten terug. Aukje, Koen’s kleine zusje wordt geboren met een ernstige chromosoomafwijking, waardoor ze niet lang te leven heeft. Ook Koen’s vader trekt zich langzaamaan terug, waardoor de zorg voor Aukje grotendeels op de schouders van Koen terecht komt. Omdat hij weet dat zijn zusje nooit oud zal worden, besluit hij haar mee te nemen naar het wad, de plek die hij ziet als het paradijs op aarde. 

Dat Reitsma haar eerste roman laat afspelen in het Waddengebied, is niet heel gek. Ze is een natuurmens en heeft er al heel veel tijd doorgebracht. Ze groeide op in de Westereen, niet heel ver weg van de Wadden: "Ik wilde schrijven over iets wat ik al goed kende, maar dat gaf niet de doorslag. Ik ben op zoek gegaan naar een indrukwekkende en ongetemde plek die bijna zelf een personage kan zijn in het verhaal. In Nederland is maar één plek die zich daarvoor leent; de Wadden." 

De toekomst

De toekomst ziet er rooskleurig uit voor de schrijfster, maar Reitsma kijkt niet mijlenver vooruit: "Voor mijn gevoel ben ik nog maar net begonnen, dus eigenlijk weet ik nog niet wat mij te wachten staat." Wel is ze bezig met een tweede roman en geeft ze steeds vaker coaching aan beginnende schrijvers. "Ik zie wel waar het schip schrijft. Ik kan nu deels leven van het schrijven, dat is al een droom die is uitgekomen."

Waddengebied zorgt voor inspiratie

Het boek ‘Niets ontgaat mij’ is in de (online) boekenwinkel verkrijgbaar.