Omstanders hebben cruciale rol bij hartstilstand

DRACHTEN – Per jaar zijn er gemiddeld 8000 reanimaties in Nederland. Volgens de Hartstichting start in meer dan 75% van de gevallen een omstander met een reanimatie, voordat er een ambulance aanwezig is. Dit gaat meestal om een burgerhulpverlener. We gaan in gesprek met Marco van der Veen, van beroep Spoedeisende Hulp-verpleegkundige en eigenaar van het bedrijf Best Aid in Drachten. Hij geeft cursussen in EHBO en reanimatie aan bedrijven, instanties en burgers.

Naast zijn bedrijf is Marco verpleegkundige op de Spoedeisende Hulp, hij ziet de laatste jaren een duidelijk stijging van het aantal mensen met hartproblemen. Bij een deel van de gevallen gaat het om een reanimatie, maar dit is niet in alle gevallen zo. ‘’Wat ons ook opvalt is dat het steeds vaker om jonge mensen gaat, wij spreken dan van mensen onder de zestig jaar oud. Het aantal mensen dat gereanimeerd moet worden is de laatste jaren gestegen, het is nog niet duidelijk wat hier precies de oorzaak van is. Er wordt natuurlijk wel onderzoek naar gedaan, maar dit duurt jaren.’’

AED is een onmisbaar onderdeel

In meer dan 50% van de reanimaties wordt er gebruik gemaakt van een AED – een draagbaar toestel dat door middel van een elektrische schok aan het hart toedient bij hartritmestoornissen. Een AED is inmiddels een onmisbaar element geworden tijdens een reanimatie, op steeds meer plekken is er één aanwezig. Deze kunnen hangen in een buurtcentrum, school of sportclub.  In Drachten zijn er op verschillende plekken zo’n zeven AED’s aanwezig.

Circa 300 mensen per week krijgen te maken met een circulatiestoornis. In de volksmond wordt er gesproken van een hartstilstand, volgens Marco zijn er twee oorzaken waarbij een AED wordt ingezet. ‘’Er zit verschil tussen een hartritmestoornis – oftewel een circulatiestoornis - of een volledige stilstand van het hart. De grootste groep die moeten worden gereanimeerd heeft een hartritmestoornis, hiervoor kan er een AED worden ingezet om het hart weer op gang te krijgen. ‘’Een AED is erg belangrijk, want hiermee geef je het hart als het ware een schop onder de kont. Een AED is echt een lifesaver en er hangen er gelukkig steeds meer van in Nederland.’’

Cursus voor burgerhulpverleners

De reanimatiecursus duurt ongeveer vier uur, dit gaat om één dagdeel en de herhalingscursus is één avond. De herhalingscursus moet ongeveer om de twee jaar worden gedaan. ‘’Wat mij opvalt is dat de mensen die ik de cursus geef, en dit kan gaan om mensen in zowel de binnen- als buitengebieden, regelmatig worden ingezet tijdens een reanimatie. Als ik die mensen dan na één of twee jaar weer terugzie, dan krijg ik regelmatig te horen dat ze in de afgelopen periode toch wel zo’n één of twee reanimaties hebben gehad. Dat toont wel aan hoe cruciaal het is. Ik stimuleer mensen ook wel om zich aan te melden bij www.hartslagnu.nl’’, HartslagNu is een website waar burgerhulpverleners zich kunnen aanmelden en waar je een AED kan registreren.

‘’Met name in de buitengebieden zie je wel dat het wat meer voorkomt, omdat het daar langer duurt voordat de ambulance er is. Daar is een burgerhulpverlener wat vaker nodig dan bijvoorbeeld in de binnengebieden. Hier in Drachten komt het ook wel voor, maar toch minder. Hier is veel sneller de politie of ambulance aanwezig. Dan is de inzet van een burger minder vaak nodig. De cursus richt zich primair op het reanimeren, maar tijdens de reanimatiecursus gaan we het ook hebben over hoe je iemand benadert.’’

Reanimatie vergroot de kans op overleven

De eerste minuten zijn van cruciaal belang om de kans op overleven te verhogen. ‘’Een burgerhulpverlener is zo belangrijk, omdat diegene vaak de eerste minuten kan overbruggen. De eerste minuten zijn namelijk cruciaal; directe actie vergroot de kans op een goed herstel. Ook als een persoon overleeft kan het de kans op schade verkleinen. Marco geeft aan dat een hartmassage – oftewel reanimeren - het meest effectief is, ook op de lange termijn. ‘’Die hartmassage is echt het allerbelangrijkste, dat vergroot de kans op overleven aanzienlijk.’’

‘’De voornaamste reden waarom reanimatie zo belangrijk is, heeft te maken met het feit dat het lichaam zuurstof nodig heeft. Bij een ritmestoornis is er geen circulatie, er komt geen zuurstof meer bij de cellen, bij de organen. Op het moment dat iemand een reanimatie start, dan neem je als het ware die circulatie over en zorg je ervoor dat er weer zuurstof bij die cellen komt. Dat maakt die overbrugging die een burger kan doen, tot de ambulance aanwezig is, zo noodzakelijk.’’

De cursus richt zich niet alleen op reanimatie

Tijdens een reanimatiecursus leer je hoe je moet handelen tijdens een hartstilstand en hoe je een AED gebruikt. ‘’Soms hebben mensen jaren geleden de cursus gedaan en dan zie je soms dat ze getriggerd kunnen worden doordat ze het in het nieuws voorbij hebben zien komen of als er iets in hun eigen omgeving is gebeurd. Dat kan het gevoel van relevantie weer verhogen. Het kan ook voorkomen dat mensen de cursus weer graag willen doen omdat er twijfel is of ze het nog wel goed doen. Het wegnemen van de onzekerheid: ‘doe ik het wel goed en wat moet ik doen?’ is een onmisbaar onderdeel van de cursus. De cursus is er onder andere op gericht om die onzekerheden weg te nemen, zodat de drempel wordt verlaagd om iets voor iemand te kunnen betekenen.”

“Ik geef mijn cursisten altijd mee ‘het is niet jullie taak om iemand beter te maken, maar om tijd te winnen voor deze persoon die hier ligt, zodat het personeel van de ambulance de patiënt kunnen behandelen in de best mogelijke toestand.’’