Voorlezen is een kunst!

FRIESLAND - 25 januari tot en met 4 februari zijn het de Nationale Voorleesdagen. Daarom geeft Douwe Kootstra, verteller, een aantal goede tips over voorlezen, iets dat volgens hem écht een kunst is.

Op mijn lagere school werd niet vaak voorgelezen. Er was nog geen sprake van Nationale Voorleesdagen of andere speciale aandacht voor kinderboeken. Voorlezen was ‘it suertsje by de boadskippen’, straf of beloning. Maar als ons dit snoepje werd aangeboden, smaakte het mij prima. Daarom weet ik nog dat de meester uit klas 6 en tegelijkertijd Hoofd der school het laatste kwartier van de zaterdagmorgen - ja, zo oud ben ik al - voorlas uit de Friese klassieker ‘Moarke’ van A. Meester-de Vries. Deze schrijfster was haar tijd met die zwarte kat in de hoofdrol ver vooruit, want inmiddels zijn allerlei huisdieren, met poes voorop, volop aanwezig in de literatuur voor kinderen en volwassenen. 

In de jaren zeventig van de vorige eeuw werden kinderboeken een onderdeel van de PABO-opleiding, maar of dat geleid heeft tot structureel voorlezen op de basisscholen van nu, waag ik ernstig te betwijfelen. 

Voorlezen is taalontwikkeling

Toch is voorlezen - thuis én op school - van groot belang voor de taalontwikkeling van jonge en oudere kinderen. Door het luisteren naar verhalen (verteld of voorgelezen) ontwikkelen kinderen hun luistervaardigheid. Ook vergroten zij hun woordenschat en concentratievermogen. Als de luisteraars zich meegenomen voelen in het verhaal, stimuleert dat de verbeeldingskracht en wordt hun gevoel voor taal en spreekvaardigheid versterkt. Allemaal eigenschappen die in deze onrustige, schreeuwerige tijden goed van pas komen. 

Ik weet uit eigen, lange ervaring als leerkracht en voorlezer/verteller hoe een groep jonge toehoorders aan je lippen kan hangen en jouw verhaal woord voor woord, zin voor zin ademloos volgt.

Voorleestips

Goed voorlezen is een kunst, maar wel te leren. Als leraar of ouder moet je met de volgende punten rekening houden:
Tip 1: Kies een boek of verhaal dat past bij het niveau en de belangstelling van de doelgroep. Er is in de boekhandel en de bibliotheek ontzettend veel keus aan uitstekende Nederlandse en Friese kinder- en prentenboeken;
Tip 2: Zorg voor een rustige voorleesomgeving. Kinderen zijn snel afgeleid;
Tip 3: Vertel vooraf heel kort iets over de inhoud van het verhaal, zonder de afloop te verklappen. Het maakt de luisteraar nieuwsgierig;
Tip 4: Lees de tekst rustig en duidelijk voor. Neem af en toe een korte pauze;
Tip 5: Zorg dat je gezicht goed zichtbaar is. Je mimiek ondersteunt de tekst;
Tip 6: Maak tijdens het voorlezen af en toe gebaren om de woorden te verduidelijken. Maak er echter geen toneelspel van, dat leidt af;
Tip 7: Maak wel gebruik van de mogelijkheden van je stem maar overdrijf niet. Zie vorige tip;
Tip 8: Kijk af en toe even op, hou contact met je luisteraars. Volgen ze mij nog?
Tip 9: Overbodig te vermelden dat een goede voorbereiding belangrijk is. Dus probeer het boek of verhaal tevoren zelf te lezen.

Niet hetzelfde

Tot slot slot moet mij nog van het hart dat de begrippen voorlezen en vertellen tegenwoordig verwarrend vaak door elkaar gebruikt worden. Er zijn bijvoorbeeld elk jaar door heel Fryslân ‘vertelsessies’ waarbij de zogenaamde vertellers hun teksten op papier hebben. Dat is voorlezen. Vertellen doe je uit het hoofd. Je geeft je eigen invulling en details aan een verhaal, er zit niets tussen jou en het publiek in. Ook een kunst.