Niels Krist over de geheimen van stamppot:”Je kunt maar weinig fout doen bij stamppot”

FRIESLAND - Het wordt steeds guurder buiten en als echte Nederlander denk je daarom waarschijnlijk steeds vaker aan een lekkere stamppot. Stamppot is een typisch Nederlands gerecht met oneindig veel variaties; van de klassieke boerenkool tot stamppotten met bonen, vergeten groenten of zelfs fruit. Niels Krist is eigenaar van maaltijdservice Tast Toe en staat regelmatig mee te helpen in de keuken. Nu het winterseizoen weer is aangebroken maken ze wekelijks rond de honderd stamppotten. Als iemand iets weet over stamppotten is hij het wel. 

Alles wat je denkt te weten over de geschiedenis van stamppot is waarschijnlijk niet juist. Ten eerste is het gerecht niet bedacht door Nederlanders, maar waarschijnlijk afgeleid van een gerecht dat in de zestiende eeuw werd gegeten door de Spanjaarden. Destijds nog niet met aardappel, omdat dit in die tijd nog maar amper in Europa groeide, maar met pastinaak. Dit gerecht, gegeten door Spaanse soldaten, onder andere vlakbij Leiden, bestond naast pastinaak uit wortelen, uien en vlees. Inderdaad, hutspot! Pas in de achttiende eeuw werd de pastinaak vervangen door aardappelen, maar echt gestampt werd er toen nog niet. Dat gebeurde pas aan het begin van de vorige eeuw. 

Het idee dat stamppot vooral gegeten werd in koude maanden klopt ook al niet, want het gerecht leent zich juist uitstekend voor de zomerse oogstmaanden. Het voorziet je van veel energie en is makkelijk te maken voor veel mensen, handig als je al je landarbeiders snel en goed wil voeden. Inmiddels is stamppot wel écht een herfst- en wintergerecht geworden, vooral vanwege populaire stamppotten die winterse seizoensgroentes bevatten, zoals andijvie of boerenkool. 

Hollandse kost

Vier jaar geleden begint Niels Krist zijn bedrijf Tast Toe omdat hij merkt dat op het gebied van kant-en-klare maaltijden nog veel te winnen vielt: “Ik kwam alleen te staan en wilde niet steeds alleen voor mezelf koken, dus maakte ik kant-en-klare maaltijden. Die zijn alleen vaak te zout, te vet of smaken altijd hetzelfde. Ik wilde maaltijden zoals mijn ouders en mijn grootouders ze vroeger maakten. Lekker met verse ingrediënten.” Samen met een bevriende kok gaat hij aan de slag en inmiddels is Tast Toe een bekende naam op het gebied van verse maaltijden. 

Vanaf het begin staan stamppotten op het menu: “Er is veel vraag naar Hollandse kost. Bij ouderen natuurlijk, maar ook bij jongeren. Zij vinden stamppot zelf te veel gedoe om te maken, maar als je ze vraagt wat ze vinden van stamppot dan vinden ze het heerlijk. Het is natuurlijk iets nostalgisch.”

Je kan niet veel fout doen

Ondanks dat stamppotten misschien veel gedoe zijn volgens sommige jonge mensen, er kan niet zoveel fout gaan in de bereiding: “Er zijn veel verschillende manieren hoe je stamppot kan bereiden en iedereen vindt iets anders lekkers. Een paar tips kan ik natuurlijk wel geven. Als je bijvoorbeeld van smeuïge stamppot houdt, net als ik, dan kan je wat melk, room of boter toevoegen. In onze hete bliksem voegen we een lepeltje appelmoes toe voor die smeuïgheid.” Hete bliksem is overigens zijn persoonlijke favoriet: “Ik ben echt een zoetekauw dus van hete bliksem wordt ik blij. Heerlijjk zoet en lekker zacht, in combinatie met wat stoofvlees natuurlijk, dat maakt het helemaal af.”

Hij raadt aan om eens te kiezen voor een verse rookworst: “Iedereen denkt altijd gelijk aan de UNOX rookworst, maar ik vind een echte verse rookworst veel lekkerder! Die haal je bij de slager en is echt verrukkelijk.” Daarnaast is het ook handig om een goede stamper te kopen: “Als je alleen voor jezelf kookt, dan kom je nog wel weg met een vork. Als je voor je gezin gaat koken, dan heb je echt een stamper nodig. Zoek een stevige uit zodat je niet halverwege het stampen opeens zonder stamper komt te zitten.” 

Volgens Niels kan er ook niet zo heel fout gaan bij het maken van stamppot: “Het enige waar je voor moet zorgen is dat je de groenten en de aardappelen gaar zijn, anders krijg je nooit echt een geheel. Verder is het niet zo spannend, het is ook gewoon stamppot natuurlijk.”

Experimenteren

Niels moedigt je aan om te experimenteren met stamppot: “Je kan bijna alle groenten en zelfs fruit verwerken in je stamppot. Wees eens creatief in de keuken!” Zelf proberen ze bij Tast Toe ook weleens wat, bijvoorbeeld op aanraden van een klant: “Soms zijn we echt verbaasd hoe goed een bepaald ingrediënt werkt en soms proberen we iets wat totaal geen succes is. Sommige bonen zijn bijvoorbeeld niet erg geschikt omdat ze heel hard blijven. Zo hadden we een keer blote billetjes in het gras op het menu staan; stamppot van snijbonen en witte bonen. Dat was echt geen succes.”

Hete bliksem

Ingrediënten:
Voor 4 personen
- 1,25 kg kruimige aardappelen (bv Borger of Irene)
- 2 uien, gesnipperd
- 2/3 appels (Elstar of Jonagold bv) tot blokjes gesneden
- 120 ML Melk (of room)
- 1 el appelmoes (optioneel)

Zo maak je het:
Kook de aardappels, ui & blokjes appel in ca 15-20 minuten gaar.

Giet het geheel af, doe terug in de pan & laat kort droog stomen. Daarna de melk/room toevoegen (en eventueel een beetje boter) & stamp tot het 1 geheel wordt met een pureestamper.

Op smaak brengen met een snufje peper, zout (en eventueel kaneel!).

Tenslotte kan er een eetlepel appelmoes voor de smeuïgheid & extra zoete smaak aan worden toegevoegd.

Roer het geheel goed door!

Het soort appel kan mee gevarieerd worden. Zoet, zuur of een mix van beide. Probeer zelf wat uw voorkeur heeft.