Niet alles wat er binnen een relatie gebeurt is fijn, praat erover!
Niet alles wat er binnen een relatie gebeurt is fijn, praat erover!

Tijdens Valentijnsdag ook aandacht voor ongezonde relaties

Algemeen

LEEUWARDEN - Op Valentijnsdag lijkt het soms alsof iedereen een gelukkige en perfecte relatie heeft. Het park zit vol met picknickende stelletjes, de verliefde selfies spatten van jouw Instagram-feed en de winkels liggen vol bonbons, kaartjes en bossen bloemen. Door al die uitingen van liefde vergeet je bijna dat er ook Friezen zijn die in een ongezonde relatie zitten. RondOm Vandaag spreekt met Juliette Jansz, online hulpverlener bij Fier, over deze ongezonde relaties en hoe je elkaar (en jezelf) in die situatie kan helpen.

Een toxische relatie, een giftige relatie, een ongezonde relatie, een codepente relatie of een afhankelijkheidsrelatie. Er zijn veel verschillende termen voor een relatie die niet gezond is, maar wat betekent het precies? Jansz: “Een toxische relatie is een relatie waarin geen gelijkwaardigheid zit, waarin één iemand niet 100% zichzelf mag en kan zijn.”

Volgens Jansz is ongezonde relatie vaak moeilijk te herkennen, zeker als je er zelf middenin zit. Een duidelijke checklist is er helaas ook niet, legt Juliette uit. “Ik ben altijd voorzichtig met lijstjes, want als er een lijstje is dan kun je al heel snel het gevoel hebben dat je ‘het’ had moeten weten. Het werkt victim blaming in de hand.” Victim blaming gebeurt wanneer het slachtoffer ergens de schuld van krijgt, in plaats van de pleger zelf.  

Identiteit, controle en grenzen

Hoewel er dus geen checklist bestaat om de gezondheid van een relatie te toetsen, zijn er zeker wel signaleringspunten. “Het begint voor een slachtoffer vaak bij een vaag gevoel van onveiligheid. Je hebt het gevoel dat je niet 100% jezelf kunt zijn, dat je niet alles kan zeggen tegen je partner. Dit merk je vaak ook wel in je lichaam, omdat je bijvoorbeeld minder goed slaapt of je gespannen voelt.” Mensen die lang in een ongezonde relatie zitten, raken steeds meer hun eigen identiteit kwijt, vult Jansz aan.

Een ander punt dat je bij veel toxische relaties ziet, is dat de grenzen van de ene partner niet worden gerespecteerd. “Bijvoorbeeld op seksueel gebied. Jouw partner vindt bijvoorbeeld dat seks bij een relatie hoort en dat hij/zij daar dus altijd recht op heeft, terwijl jij daar op dat moment geen zin in hebt.” In veel toxische relaties is er ook vaak een vorm van controle in het spel. Het slachtoffer mag dan bijvoorbeeld niet meer alleen de deur uit of stappen met vrienden. 

Fysiek of emotioneel geweld

Dan heb je natuurlijk ook nog relaties waarin de partner het slachtoffer is van fysiek geweld. Jansz: “Bij Fier maken we geen onderscheid tussen slachtoffers van fysiek geweld en slachtoffers van emotioneel geweld. Uit onderzoek blijkt dat emotioneel geweld namelijk dezelfde mentale effecten heeft op een slachtoffer.”

Toch vinden veel mensen het moeilijker om te praten over emotioneel geweld. “Fysiek geweld is vaak een heldere grens, maar bij emotioneel geweld zien we dat veel mensen het niet erg genoeg vinden. Ze denken dat het erbij hoort of dat het hun eigen fout is. Dat is natuurlijk ook vaak wat de partner hem of haar wijs maakt. Cultuur speelt daarin ook een rol. In sommige culturen is het veel normaler dat de vrouw bijvoorbeeld niet alleen op pad mag.” 

Mensen die te maken hebben met emotioneel geweld in hun relatie hebben vaak ook het gevoel dat zij afhankelijk zijn van hun partner. Dat maakt het nog moeilijker om erover te praten met vrienden of familie. Jansz: “Ze zijn bang om te horen te krijgen dat ze uit de relatie moeten stappen, terwijl ze dat zelf niet willen.” Het gesprek aangaan over een ongezonde relatie is vaak de belangrijkste en moeilijkste stap.

Erover praten

Hoewel het ontzettend lastig is, is praten over een ongezonde relatie het beste wat je kan doen. Jansz snapt dat het voor omstanders vaak moeilijk is om er goed op te reageren. “Het belangrijkste is dat je zonder oordeel reageert op het verhaal. Slachtoffers geven zichzelf al genoeg de schuld van hun situatie. Benadruk dat je naar diegene wilt luisteren, dat zij altijd bij jou mogen komen met hun verhaal en dat je achter ze staat. Laat echt merken dat je het waardevol vindt dat zij jou vertrouwen met hun verhaal en beschaam dat vertrouwen vooral niet.”

Jansz werkt als online hulpverlener voor Fier en praat vaak met mannen en vrouwen die te maken hebben met geweld in hun relatie. “Ik probeer ze zelf het inzicht te geven dat wat er er gebeurd is niet oké is. Ik vraag hen bijvoorbeeld wat ze ervan zouden vinden als dit een vriend zou overkomen. Hoe zou je dan reageren?” De chat van Fier is maandag tot en met vrijdag vanaf 16.00 uur tot 6.00 uur open en in het weekend en op feestdagen van 20 uur tot 6.00 uur. Professionele hulpverleners, zoals Jansz, staan dan klaar om slachtoffers, plegers, familie en vrienden te helpen met een luisterend oor, advies, het zoeken naar de juiste hulpverlener of het opstellen van een veiligheidsplan als er echt sprake is van een gevaarlijke situatie waaraan je graag wilt ontsnappen. De chat is altijd anoniem. 

Niet altijd hebben slachtoffers zelf al door dat hun relatie niet gezond is. Het kan dan enorm frustrerend zijn om als vriend of familielid te zien hoe je geliefde worstelt met de problemen in de relatie. Jansz: “Ten eerste is het wel belangrijk om te onthouden dat je niet iemand kan helpen als diegene niet geholpen wil worden. Je kan echter wel écht helpen door het gesprek op een subtiele manier aan te gaan, bijvoorbeeld door samen te praten over een relatie die je ziet in een film of op de tv. Zo kun je het hebben over wat jullie goed en gezond vinden binnen een relatie en wat niet gezond is. Je geeft jouw geliefde de kans om zelf inzichten te krijgen over zijn of haar eigen relatie.”

Is de relatie ten dode opgeschreven?

Als je erachter komt dat je in een toxische relatie zit, hoeft dat niet persé te betekenen dat je gelijk een streep door de relatie moet zetten. Jansz: “Hoe moeilijk het ook is, probeer het gesprek aan te gaan met je partner. Niet iedereen heeft door dat wat zij doen niet acceptabel is. Ze weten vaak zelf ook niet beter.” Volgens Jansz kan een toxische relatie transformeren in een gezonde relatie als beide partijen gemotiveerd zijn om te veranderen en de hulp willen inschakelen van een derde partij, zoals een therapeut of coach. “Helaas is het probleem vaak dat één van de partijen niet inziet wat er fout gaat en dan is de kans echt klein dat het nog goed komt.”

Waarom juist nu?

“Het is belangrijk dat mensen zich realiseren dat er veel afspeelt tussen vier muren. Er gebeurt meer binnen relaties dan je denkt en veel meer mensen hebben te maken met fysiek of emotioneel geweld dan je je kunt voorstellen. Open je ogen voor je omgeving en pas op elkaar. Als je in een ongezonde relatie zit, dan heb je vaak niet door hoe erg het is. Als vriend of familielid kun je dan een verschil maken. Je denkt misschien; het gaat mij niet aan, maar dit soort problemen kan het slachtoffer niet alleen oplossen.”

Erover praten helpt! De chat van Fier kun je vinden op www.chatmetfier.nl

Afbeelding
Duidelijkheid over beheer oevers langs Friese vaarwegen Natuur 57 minuten geleden
Het afkoppelen van de regenpijp.
Week van de Groene Tuin helpt Friezen op weg om tuin te vergroenen Natuur 2 uur geleden
Markus Passion – Da Capo Leeuwarden
Kijktip: Markus Passion te sjen by Omrop Fryslân Cultuur 5 uur geleden
Afbeelding
Update: Gaslekkage ontstaan tijdens werkzaamheden in Leeuwarden 112-Nieuws 7 uur geleden
Kom jij langs bij de grote showroom uitverkoop van Bakker Postma in Leeuwarden?
Grote showroom uitverkoop bij Bakker Postma in Leeuwarden Zakelijk nieuws 8 uur geleden
Afbeelding
Succesvol jubileumspel in Leeuwarderbos voor 95-jarig bestaan Scoutinggroep Burmania Sport 10 uur geleden
Afbeelding
Leeuwarden doet voor de derde keer mee aan het NK Tegelwippen Algemeen 12 uur geleden
Afbeelding
Campagne Doortrappen feestelijk van start Gezondheid gisteren