Scheepswrak bij Stavoren roept boeiende vragen op

De Stavoren 18, het scheepswrak in het IJsselmeer, enkele kilometers uit de kust bij Stavoren, is ietwat ongebruikelijk gebouwd voor de periode waarin ze werd gebruikt. Deze conclusie kan worden getrokken na het recente onderwateronderzoek dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) onlangs verrichtte.

"Opvallend is dat de huid van het schip uit drie plankenlagen bestaat", zegt archeoloog Yvonne Boonstra van de gemeente Súdwest-Fryslân. "Dit was in de zestiende eeuw zeer gebruikelijk, maar in de achttiende eeuw eigenlijk niet meer."

Meer stevigheid
Er kunnen meerdere redenen zijn voor deze drievoudige huidlaag. "Mogelijk is een extra laag aangebracht om de levensduur te verlengen, als bescherming tegen de paalworm", zegt Boonstra. Een andere mogelijkheid is dat het schip werd verlengd of is ingezet voor militaire doeleinden. "Een drievoudige huidlaag geeft dan meer stevigheid."

Extra uitdaging
Troebel zicht en niet altijd even gunstige weersomstandigheden waren een extra uitdaging voor de studenten onderwaterarcheologie die bij het archeologisch onderzoek waren betrokken. Deze zogeheten 'fieldschool' had een dubbel doel. Ook wilde het RCE eerdere aannames over het schip toetsen.

Sextant

Zoals duikers van de Landelijke Werkgroep Archeologie Onder Water (LWAOW) al eerder vaststelden is van het schip alleen de onderkant, het zogenaamde vlak, bewaard gebleven. De lengte van het vlak is zo'n 25 meter en de breedte tussen de 4 en 5 meter. Ook de vermoedelijk late zeventiende-eeuwse of vroeg achttiende-eeuwse datering werd bevestigd door de vondsten van diverse tinnen lepels en veel pijpenkoppen uit deze periode. Een bijzondere vondst is die van een metalen object, mogelijk een sextant, een navigatie-instrument voor op zee.

'Prachtkans'
In ieder geval heeft de stevigheid door de extra dikke romp het schip niet kunnen behoeden voor vergaan. Wat het doel van dit schip was en waarom het verging, wordt wellicht duidelijk bij de uitwerking van het onderzoek. "Dit is een prachtkans om meer te weten te komen over oude scheepsbouw, zeevaart en handel in deze regio", zegt Boonstra.