De zin en onzin van een mondkapje

FRIESLAND - De afgelopen week zijn beschermende mondmaskers veel in het nieuws geweest. In België en Duitsland behoort het dragen van deze mondkapjes als bij de corona-maatregelen en veel mensen pleiten daarom dit ook in Nederland door te voeren. Het RIVM ziet echter niet het nut van het dragen van mondmaskers voor niet-medisch personeel. Volgens zou dat een vals gevoel van veiligheid geven. RondOm Vandaag dook het internet in op zoek naar betrouwbare bronnen.

In Nederland is het niet verplicht om een mondkapje, of mondmasker, te gebruiken wanneer je naar buiten gaat. Sterker nog, dit wordt afgeraden. Mondmaskers zijn namelijk in eerste instantie bedoeld voor zorgpersoneel en zij kampen nu met een tekort. Door een mondmasker te gebruiken neem je eentje af van medisch personeel. Daarom maken veel mensen nu hun eigen mondkapjes of kopen ze stoffen mondmaskers op het internet die niet geschikt zijn voor de zorg. De één hecht veel waarde aan zo'n mondkapje, de andere wijst naar het RIVM die zegt dat het toch niet helpt. Om een goede keuze te maken moet je weten hoe corona zich verspreidt. 

Het virus wordt overgedragen via druppeltjes uit de neus en keel die vrij komen door hoesten en niezen. Als je deze druppels inademt (of op een andere manier binnenlaat, bijvoorbeeld door met je vieze handen aan je mond te zitten) dan kun je besmet raken. Een mondmasker zou voorkomen dat je deze druppels inademt. Bij een hoest of nies vallen de druppels in een straal van 1.5 meter om je heen op de grond. Het blijft dus niet minutenlang in de lucht zweven. De huidige maatregelen van het RIVM minimaliseren de kans op besmetting zonder dat je een mondkapje draagt. Je houdt immers afstand waardoor de druppels je niet bereiken en door goed en vaak onze handen te wassen voorkom je ook dat je jezelf besmet. [Bron: RIVM]

Waarom draagt het zorgpersoneel wel een mondkapje als het niet nodig is?

Je kan je dan afvragen waarom medisch personeel wél maskers draagt. Ten eerste kunnen zij zich niet altijd houden aan de maatregelen. Een patiënt behandelen op 1.5 meter is onmogelijk. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de kans op besmetting, ook voor zorgpersoneel, afhankelijk is van hoe vaak en hoe intensief je in contact komt met druppeltjes uit de neus en keel van coronapatiënten. Sommige behandelingen zijn erg risicovol, bijvoorbeeld het uitzuigen van de longen. Hierbij draagt zorgpersoneel dan ook extra beschermende kleding. Bij behandelingen waar veel contact is, denk bijvoorbeeld aan het wassen van de patiënt, kom je natuurlijk ook in aanraking met een patiënt en is het dragen van een mondkapje erg belangrijk. Soms moet zorgpersoneel snel iemand helpen en hebben ze geen tijd om beschermende kleding te dragen. Uit onderzoek is gebleken dat de kans op besmetting in die gevallen al heel klein is. Zelf voor personeel is het dus niet nodig om altijd een mondmasker te dragen. 

Het WHO en de ECDC als raadgever

Goed, het RIVM probeert dus de kans op besmetting dus te minimaliseren door 1.5 meter afstand en het wassen van handen. Als iedereen zich zou houden aan die maatregelen, dan is het niet nodig om een mondkapje te dragen. Ze volgen hierbij het advies op van de WHO en de ECDC. Zo heeft het WHO een aantal richtlijnen welke mensen een mondmasker zouden moeten dragen. Het gaat hier om mensen die zorgen voor iemand met corona en mensen die zelf niezen en hoesten. Zij merken daarbij op dat een masker alleen effectief is als het masker voldoet aan alle medische eisen, je weet hoe je een masker moet gebruiken en je daarnaast goed en vaak je handen wast met water of desinfectiemiddel. 

Een vals gevoel van veiligheid

Men onderschat vaak hun kennis over mondmaskers (hoe moeilijk kan het zijn) en dragen dan een verkeerd of ineffectief masker of dragen hun masker verkeerd. Dit is dat valse gevoel van veiligheid. Je kan niet toch naar de supermarkt als je niets of hoest omdat je wel een mondmasker draagt. Je brengt dan mensen onnodig in gevaar. Daarom is de maatregel in Nederland dat je thuis blijft als je klachten hebt. Dat is het meest veilig. De angst in Nederland is dus vooral dat mensen zich niet houden aan de maatregelen, omdat ze denken dat hun mondkapje ze genoeg beschermd. Ze overschatten de werking van hun mondkapje, die veel minder is omdat ze vaak niet voldoende afsluiten of verkeerd worden gebruikt.

Zelfgemaakte mondkapjes bieden onvoldoende bescherming om verschillende redenen. Ze verschillen sterk in pasvorm, bestaan uit materiaal die onvoldoende beschermd en verschillen onderling erg in kwaliteit. Hierdoor is de pasvorm of de filterwerking niet voldoende. 

In andere landen is het verplicht, waarom?

Het is natuurlijk opmerkelijk dat de Nederlandse overheid, de WHO en de ECDC het afraden om mondkapjes te dragen, terwijl dat nu verplicht is in bijvoorbeeld België en Duitsland. Slaan zij het advies van de WHO in de wind of is het juist wel goed om als burger jezelf te beschermen met een mondmasker? Er zijn verschillende onderzoeken te vinden waarbij de ene zegt van wel en de andere van niet. Het CDC (het RIVM van de VS) stelt bijvoorbeeld wel dat je jezelf kan beschermen met een (zelfgemaakt) mondmasker. Ze raden aan een mondmasker te dragen in situaties dat je niet of moeilijk afstand kan houden van andere mensen, bijvoorbeeld in de supermarkt. Volgens hen kun je prima een mondmasker maken van materiaal dat je al in huis hebt en dat je dit moet zien als een extra, vrijwillige maatregel. Let wel op: ze raden het gebruik van mondmaskers af bij kinderen tot twee jaar, mensen die moeite hebben met ademen, mensen die buiten bewustzijn zijn en mensen die zijn vastgebonden. Een mondmasker moet namelijk ten alle tijden zelf af te doen zijn, mocht iemand niet kunnen ademen. 

Kortom, gebruik je gezonde verstand. Het dragen van een mondmasker kan geen kwaad als je je ook houdt aan de andere maatregelen van het RIVM. Houdt dus 1.5 meter van elkaar, was je handen goed en vaak en blijf thuis als je klachten hebt. Als je daarnaast een mondmasker wilt dragen, houdt niemand je tegen. We leven in een vrij land. Neem echter geen mondkapje die anders bedoelt was voor zorgpersoneel en blijf realistisch. Een mondmasker is geen magisch corona-schild.

Zelf maken

Hier vind je de Engelse instructies van het CDC, hier vind je de Nederlandse werkinstructies van de Libelle en hier kun je de naaipatronen vinden. Deze werkinstructies zijn gebaseerd op de officiële richtlijnen van de Belgische FOD Volksgezondheid.