Adem in, adem uit (maar vooral niet te vaak of te diep)
GezondheidHEERENVEEN - Ademhalen: hoe ingewikkeld kan het zijn? Voor iets dat vanzelf gaat, is het nog best lastig als je het goed wilt doen. Volgens de deskundigen ademen de meeste mensen namelijk helemaal verkeerd. Linda Vermeeren, verslaggever van RondOm Vandaag, haalt diep adem (oeps, niet goed) en duikt in de materie.
Hoe vaak krijg je niet te horen: haal even diep adem en kom tot rust. Bij yoga of een ontspanningsoefening is het volstrekt normaal om een paar tellen diep in te ademen door je neus om vervolgens langzaam door je mond uit te ademen. Maar wat nou als dat helemaal niet de meest gunstige manier is? Dat het even werkt ter ontspanning, maar dat te veel en te diep ademhalen je juist de nodige gezondheidsklachten kan opleveren. Sterker nog er zijn maar liefst 150 ziektes waarbij er een verband is met een verkeerde ademhaling.
Het beneemt ons bijna de adem wanneer ademhalingscoach Anna Postma ons in haar praktijk (Healthy Breathing) in Heerenveen meeneemt in de wereld van het ademhalen. Anna is ervaringsdeskundige. Tot een aantal jaar geleden kampte ze met astmatische bronchitis en slaapapneu. De reguliere geneeskunde bood haar alleen symptoombestrijding. In haar zoektocht naar een echte oplossing, stuit ze op de Buteyko Methode (zie kader). De positieve impact op haar gezondheid fascineert haar zo dat ze besluit Buteyko ademtherapeut te worden.
Chronische hyperventilatie
Met haar vriendelijke gezicht en rustgevende stem coacht ze mij door een ademhalingsoefening. Dat is wel nodig ook, want even daarvoor heeft ze geconcludeerd, dat ik voor maar liefst twee personen adem. Ik adem dus helemaal verkeerd. Ai. Anna ziet de lichte paniek op mijn gezicht, stelt me gerust en legt uit. “Een verkeerde ademhaling heeft impact op allerlei facetten van je gezondheid. We zien vaak dat mensen last hebben van wat we chronische hyperventilatie noemen. Dit betekent dat iemand structureel op de verkeerde manier ademt én teveel ademt. Dit heeft onder andere invloed op de zuurstofopname in het lichaam waar je op de langere termijn allerlei klachten van kunt krijgen. Zoals hyperventilatieaanvallen, concentratieverlies, lusteloosheid, vermoeidheid, hoge bloeddruk, astma, bronchitis en slaapapneu. Onbehandelde slaapapneu kan bovendien leiden tot hart- en vaatziekten. Maar ook spanningshoofdpijn, maag-darmproblemen, duizeligheid en nek- en schouderpijn kunnen te wijten zijn aan een verkeerde ademhaling. Het kan zelfs van invloed zijn op je slaap en je gedrag. De Buteyko Methode kan hier echter een positieve wending aan geven. Een wending die, als je bereid bent er tijd en energie in te steken, je kwaliteit van leven ten goede zal komen.”
We luisteren aandachtig. Want je haalt gemiddeld zo’n 16 keer per minuut adem (sommige mensen nog meer) en dat doe je maar liefst 23.000 keer per dag. Ademhalen is daarmee één van de belangrijkste functies van het lichaam. Er is namelijk geen enkel orgaan in het lichaam dat kan functioneren zonder zuurstof. Best gek dus dat het belang van een goede ademhaling wordt onderschat. Ook in de reguliere gezondheidszorg.
Hoe adem jij?
Er is tegenwoordig meer bewustwording omtrent ademhaling, het probleem is echter dat je je meestal niet bewust bent van hoe je ademt. Weet jij hoe je ademt? Uit onderzoek blijkt dat veel mensen te snel ademen. In ontspannen toestand hoef je maar zes tot tien keer per minuut te ademen. Bij veel mensen ligt dat aantal hoger. Omdat het niet voor acute problemen zorgt wordt het te snel en diep ademen ongemerkt een gewoonte.
Dat is een probleem omdat te diep en te snel ademen ervoor zorgt dat je hartslag omhoog gaat en je meer koolzuurgas uitademt dan nodig. Je hebt koolzuurgas in je bloed nodig om zuurstof naar je organen te transporteren en je lichaam te voorzien van brandstof. De theorie van Buteyko - de ademhalingstherapie die Anna mij gaat leren - concentreert zich voornamelijk op de rol van koolzuurgas. Wanneer je (te) veel koolzuurgas verliest, neemt het koolzuurgasniveau in het bloed af en vindt bijvoorbeeld een verandering in de zuurgraad plaats. Anna legt uit: “Het lichaam is slim en heeft beschermingsmechanismen ontwikkeld waarmee een sterke daling van het koolzuurgasgehalte in het lichaam wordt tegengegaan. Zo kan verkramping van de luchtwegen en de (slag)aderen ontstaan wat kan leiden tot ziektebeelden als astma en hoge bloeddrukklachten. Daarnaast wordt de afgifte van zuurstof in het lichaam, zelfs tot op celniveau, kleiner. Het gebrek aan koolzuurgas in essentiële weefsels zoals de hersenen stimuleert het ademhalingscentrum in de hersenstam tot een ontregelde ademhaling. Hierdoor neemt het koolzuurgasniveau nog verder af en ontstaat een vicieuze cirkel.”
Adem door je neus, niet je mond
Verlies van koolzuurgas heeft ook invloed op ons zenuwstelsel: het kan ervoor zorgen dat dit prikkelbaarder wordt en vatbaarder voor stress. Anna toont ons plaatjes en cijfers. We zijn onder de indruk, maar het duizelt ons ook. Want wat is dan wel de juiste manier? Je moet vooral niet te diep ademhalen. Je moet je inademing aftoppen en alleen door de neus ademen. “Want de neus hoort anatomisch gezien bij het ademhalingsstelsel en de mond bij het verteringsstelsel. Je ondersteunt je lichaam het meest wanneer je door de neus ademt, want je neus dient ook als filter. De mond is alleen bedoeld als nood optie. Daarnaast is de kans op overademen door de mond groter dan wanneer je alleen door je neus ademt’, legt Anna uit. “Ook stoot je dan teveel CO2 uit, wat weer invloed heeft op eerdergenoemde processen in het lichaam.”
Naast deze berg informatie krijg ik huiswerk mee. Ademhalingsoefeningen die ik drie tot viermaal daags moet doen waarmee ik de diepte van mijn inademen ga verminderen. Daarnaast ga ik trainen op het vasthouden van ontspanning. Anna waarschuwt: “Dit vergt tijd, inspanning en doorzettingsvermogen: je bent er niet met een paar weken!” Een kwestie van een lange adem dus…
Volg Linda’s traject in een reeks columns. De eerste verschijnt in de volgende editie.
De Buteyko-methode
Longarts Konstantin Buteyko ontdekte dat terminale patiënten steeds dieper en sneller ademen. Na uitgebreid onderzoek kon hij exact aangeven hoe lang iemand nog te leven had. Zelf had Buteyko last van hoge bloeddruk en hart- en nierklachten die artsen niet konden verhelpen. Buteyko was zijn eigen proefkonijn. Door minder diep en rustiger te ademen, nam zijn hoge bloeddruk af en verdwenen zijn klachten. Die overigens terugkeerden op het moment dat hij weer dieper ging ademen. Hij realiseerde zich dat de manier waarop iemand ademhaalt zowel genezing kan bieden als de veroorzaker van de klachten kan zijn. Zijn behandelingsmethode werd in 1983 erkend door het Russische ministerie van Volksgezondheid en na de val van het IJzeren Gordijn in 1990 verspreidde het zich naar het westen.
Buteyko ademtherapeut Anna Postma leert ons alles over de juiste manier van ademhalen
