Column Melissa: Ik ben niet bang voor robots, wel voor het algoritme

Ik ben nogal verslavingsgevoelig en heb daarom bewust gekozen om TikTok niet op mijn mobiel te installeren. In plaats daarvan kijk ik naar Instagram Reels. Veel beter is het niet, want ook Reels hebben een ongelooflijke aantrekkingskracht op mij. Voor je het weet ben je een uur hersenloos aan het scrollen. 

Het enige nadeel vind ik dat gekke algoritme; je kijkt iets te lang naar een bepaald filmpje en voor je het weet kijk je alleen nog maar naar dezelfde filmpjes. Dat is natuurlijk wat sociale media zo verslavend maakt, je ziet immers steeds precies wat je leuk zou vinden. Alleen klopt het algoritme niet altijd. Kijk ik net even te lang naar een golf-filmpje omdat de trickshot mij fascineert, denkt Instagram dat ik een Golf-fan ben. Laat ik op de achtergrond een filmpje van een motorrijder afspelen terwijl ik een pan water op het vuur zet, neemt Instagram aan dat ik een echte motormuis ben.
De afgelopen jaren voeren we eigenlijk steeds dezelfde discussie; moeten we bang zijn voor robots, omdat ze onze baan kunnen overnemen of een eigen bewustzijn zouden ontwikkelen met behulp van AI. Ik maak me er niet druk om, maar ben wel angstig voor dat algoritme.

Waarom? Omdat het bijdraagt aan een eenzijdig beeld van de werkelijkheid. Het onderzoeksbureau Media Matters heeft een keer een onderzoekje gedaan hoe je terecht kan komen bij nazistische en extreemrechtse content op TikTok. Ze lieten een robot (ironisch) door TikTok scrollen en alleen reageren (in de vorm van likes, reacties, etc) op transfobische video’s. Na het kijken van maar 100 video’s was de robot al terecht gekomen op een heel vies plekje van het internet: vol racisme, seksisme, geweld en ‘white supremacy’.

Zo snel gaat dat dus. De robot had nooit interactie gehad met filmpjes die niet transfobisch waren, maar kwam toch snel op een plek waar je, als het goed is, niet wilt zijn. Daarbij gezegd dat dit effect waarschijnlijk alle kanten richting extremisme op werkt, niet alleen bij rechtsextremisme.  Ik vraag mij af of iedereen zich wel bewust is van dit gevaar. Vooral jonge kinderen worden hier slachtoffer van. Als jongere ben je op zoek naar je eigen mening. Logisch dus dat je wat langer blijft hangen bij meningen van andere mensen. Weten ouders en jongeren hoe snel je dan op een plek van extremisme terecht kan komen? Hoe snel je alleen nog maar meningen tegenkomt die bij jou in straatje passen, terwijl het juist zo goed is om ook andere meningen te horen? 

Voor robots ben ik niet bang. Robots kunnen ons helpen om ons werk beter te doen. Algoritmes zijn er om ons verslaafd en extremistisch te maken. Willen we daar nog wel aan meewerken?

Melissa Wijnja is journalist bij RondOm Vandaag. In haar columns schrijft ze over dingen die haar opvallen of raken. Ze zet u graag even aan het denken.