Yahya (18) en Ted (17) uit Friesland ontwikkelen kunstmatige opsporing van longkanker

LEEUWARDEN - Kanker; heel veel mensen komen direct of indirect in aanraking met deze ziekte. Of het nu gaat om familie, vrienden of collega’s; ook jij kent vast wel iemand in je omgeving die te kampen heeft (gehad) met deze vreselijke ziekte. Helaas geldt dat ook voor de 18- en 17-jarige leerlingen Yahya Oufkir en Ted de Reus van het Christelijk Gymnasium Beyers Naudé in Leeuwarden. Zij bedachten daarom een plan: een profielwerkstuk realiseren waarbij ze daadwerkelijk iets kunnen betekenen voor de maatschappij. Het heeft geresulteerd in een convolutioneel neuraal netwerk (SynapticEdge), dat longkanker kan herkennen op scans. Yahya en Ted leggen uit hoe dat precies werkt. 

“Het is onwerkelijk hoe goed het is gelukt”, vertellen Yahya en Ted enthousiast. De leerlingen uit Leeuwarden en Nij Beets hebben een model gecreëerd dat, aan de hand van kunstmatige intelligentie, longkanker met een accuraatheid van 95% kan vaststellen op scans. Een ongekend aantal natuurlijk, waardoor er veel tijd kan worden bespaard en op termijn misschien wel (meer) levens kunnen worden gered. Ted legt uit: “Longkanker is één van de meest voorkomende en dodelijkste typen kanker. Het is een sluipmoordenaar, want je ziet het bijna niet en als je er last van krijgt, is het vaak al te laat. Daarbij is een patholoog vaak lang bezig met het analyseren van de scans, waardoor de behoefte aan automatisering groot is in deze sector.” 

Artsen zijn razend enthousiast

Artsen en onderzoekers reageren dan ook razend enthousiast op het ontwerp van Yahya en Ted. “Na een aantal maanden hebben we een interview afgenomen met een longarts. Hij was zo enthousiast, dat we altijd contact hebben gehouden. Hij vindt ons ontwerp zo indrukwekkend, dat hij er op wil voortborduren. SynapticEdge wordt echter (nog) niet in de praktijk gebruikt, want een accuraatheid van 95 procent betekent nog altijd 5 procent te weinig. Vanwege ethische redenen en technische imperfectie kan het dus nooit zonder menselijke tussenkomst gebruikt worden. Wél kan het door de artsen worden ingezet als hulpmiddel, om op die manier tijd te besparen bij het analyseren van de scans”, leggen de leerlingen uit. 

Bijdrage aan de maatschappij

Yahya en Ted zijn enorm trots om op deze manier een steentje bij te dragen aan de maatschappij. Het was hard werken voor de mannen (zo’n 200 uur in totaal), maar de samenwerking was goed en de voldoening is daar. “We wisten eigenlijk direct al dat we iets samen wilden doen. We zijn al zes jaar vrienden en hebben beide familieleden die de ziekte hebben doorgemaakt. Doordat je het niet puur voor een goed cijfer doet, maar echt iets wil bewerkstelligen, hebben we altijd motivatie gehouden. Het maakproces leverde hier en daar wel frustrerende momenten op, maar je hebt altijd een doel voor ogen; dat geeft gewoon heel veel energie om door te gaan”, licht Yahya toe. 

Foutloze opsporing mogelijk?

Op de vraag of longkanker aan de hand van kunstmatige intelligentie in de toekomst voor 100 procent zeker kan worden vastgesteld, antwoordt Ted: “Misschien in de toekomst wel, maar ook een mens is niet perfect. De vraag is dus of de software zó geprogrammeerd kan worden, dat deze perfect is. Het menselijke aspect blijft dan toch cruciaal.” Yahya vult aan: Je ziet wel dat kunstmatige intelligentie op alle terreinen steeds meer gebruikt wordt. Vooral bepaalde processen en diagnoses kunnen op die manier versneld worden, waardoor de zorg steeds efficiënter ingericht wordt.” 

KNAW Onderwijsprijs 2023

De heren zijn voor hun werk genomineerd voor de KNAW Onderwijsprijs 2023. De KNAW Onderwijsprijs erkent jaarlijks twaalf vwo-profielwerkstukken van hoge kwaliteit. Op het moment van schrijven is de uitslag nog niet bekend, maar het feit dat zelfs het Medisch Centrum Leeuwarden aan de slag gaat met het model/onderzoek, spreekt natuurlijk boekdelen. Voor Yahya en Ted zit het werk er (voorlopig) op. Wél blijven Yahya en Ted voor hun studie actief in de wetenschappelijke sector. Zo gaat Yahya werktuigbouwkunde studeren aan de TU in Delft en Ted Molecular Science & Technology aan de Universiteit Leiden en de TU Delft. “Het project is helaas niet te combineren met onze studie, maar we zijn blij en trots dat we een product kunnen afleveren waar de wetenschap iets aan heeft.”