Theaterlivestream ‘De kraak van de kluis’
EvenementTheater/videoproductie in het kader van Herdenkingsjaar 75 jaar vrijheid
Al honderden kaarten verkocht – tickets verkrijgbaar via www.dekraakvandekluis.nl
LEEUWARDEN - Op 26 september 1943, overvielen 5 Friese verzetsstrijders onder leiding van Lolle Rondaan het gemeentehuis van St. Annaparochie. De missie; het bevolkingsregister te stelen en zo voorkomen dat mannen vanaf 18 jaar te werk gesteld zouden worden in de Duitse oorlogsindustrie. 77 jaar na dato, om exact 19.43 gaat eenmalig het online theaterstuk ‘De kraak van de kluis’ in première, die gaat over deze heldhaftige overval.
Voor de schrijver Hein Jaap Hilarides gaat het verhaal over meer dan een verzetsgroep uit de Tweede Wereldoorlog. “Het stuk gaat over onderdrukking en wat je tegen onrecht kan doen”, zegt Hilarides, “Los van jezelf, vanuit een ideaal. Het is een productie die is gemaakt om ons te helpen herinneren wat vrijheid is en wat mensen voor ons hebben opgeofferd.” De voorstelling wordt live gespeeld door een groep acteurs in de vorm van een film en hoorspel vanuit een monumentale boerderij in St. Jacobiparochie en gemixt met vooraf opgenomen filmbeelden. De makers zien de digitale voorstelling als een kans om de intergenerationele verbondenheid met het heldenverhaal te versterken. En moedigen de jongere generatie op vanaf de laptop om juist samen op de bank met mensen van de oudere generatie te kijken, uiteraard volkomen coronaproof.
Schrijver Hein Jaap Hilarides en regisseur Sjoeke Marije Wallendal noemen de online voorstelling een ‘theatrale thuisbeleving’.
Verzet en verraad: gemeentehuis het Bildt
In mei 1943 waren Bildtse dorpen, zoals Sint. Annaparochie en Sint Jacobiparochie, met hun eigen streektaal, grote brandhaarden van staking en verzet. Het bevolkingregister, waarop ook alle mannen boven de achttien stonden, werd daarom goed bewaakt door Duitsers. Het lag in het gemeentehuis van gemeente Het Bildt, achter een zware kluisdeur.
De zeven mannen die verantwoordelijk waren voor de spectaculaire overval, maakten deel uit van het zogeheten knokploeg van Sexbierum en opereerder vanuit de boerderij Liauckema State. Daar werd de verzetsdaad zorgvuldig voorbereid. Toch kostte het de mannen anderhalf uur om de kluis leeg te roven en in zeven postzakken via het dak mee te nemen. Op de fiets verlieten ze hun crime scene en vertrokken ze naar hun schuilplaats. Enkele weken later werd de buit verbrand in de bakkersoven van Bakker Wouda. De missie leek perfect geslaagd, totdat op 22 november 1943 ’s avonds om half twaalf 50 Duitsers Liauckema State binnenvielen. En bleek een lid van de knokploeg, Franciscus Hendrikus Adrianus Michon, een verrader en lid van de SS. In februari, na hun gevangenneming werden Lolle Rondaan (25), Gerrit Schuil (26), Gerben Desiré Oswald (24) en Folkert Bergsma (21) ter dood veroordeeld en gefusilleerd in de Kennemerduinen. Daar lagen honderden geëxecuteerde verzetsstrijders, waaronder Hannie Schaft. Na de bevrijding volgde er een plechtige herbegraving op de Eerebegraafplaats te Bloemendaal, in aanwezigheid van koningin Wilhelmina, prinses Juliana en haar echtgenoot prins Bernhard. Vele honderden toeschouwers stonden in drommen langs de route vanaf de St. Bavokerk. De verrader Michon werd in 1948 tot levenslang veroordeeld, maar kwam al spoedig toch op vrije voeten.
Digitale theaterbelevenis
De voorstelling is geschikt voor iedereen vanaf 13 jaar. Vanwege de coronapandemie werd het schrijvers/regisseursteam gedwongen de productie aan te passen naar een livestreamproductie. “Toen Hein Jaap voorstelde om er een digitale voorstelling van te maken, werd ik gelijk enthousiast”, vertelt regisseur Sjoeke Marije Wallendal, “Omdat het ook past bij hoe ik altijd al in mijn voorstellingen van het publiek medespelers maakte. We hebben een pakket ontwikkeld waarmee kijkers thuis actief meedoen in delen van de voorstellingen zodat ze er met hun zintuigen in gezogen worden. Elke toeschouwer krijgt dit pakket van te voren in een jutezak. Een verwijzing naar de zeven postzakken waarin het gehele bevolkingsregister van het Bildt in werd verstopt ”.
Het verhaal draait niet alleen om verzet en verraad, ook de liefde is een rode draad. Lolle Rondaan was verloofd met Riek Stork uit Amsterdam, in een wereld zonder WhatsApp en snapchat, laat Wallendal het publiek de afstandsrelatie en heroïsche strijd voor een vrije toekomst in brieven meevoelen. De rol van Lolle Rondaan wordt vertolkt door Romke Gabe Draaijer, zijn Amsterdamse verloofde Riek Stork wordt gespeeld door Eline de Vries, beide verbonden aan theatergezelschap Tryater. De voorstelling is zowel in het Nederlands, Fries als Bildts en wordt deels ondertiteld.
