Op Koningsdag zingen we het Wilhelmus, doet u mee?

FRIESLAND - Het Koninklijk Concertgebouworkest stelt op haar Twitter voor om op 27 april om 10.00, Koningsdag, met z'n allen het Wilhelmus te zingen. Ze moedigen muzikanten daarnaast aan om dit te begeleiden. Sommigen vinden dit een geweldig idee, anderen zijn wat minder enthousiast. Wat vindt u, een mooi initiatief en doet u mee of had dit van u niet gehoeven?

Koningsdag of Koninginnedag is een Nederlandse traditie. Traditiegetrouw spelen orkesten in heel Nederland om 10.00 het Wilhelmus om de festiviteiten van de dag te openen. Dit jaar gaat Koningsdag niet door zoals we gewend zijn. Er zullen geen braderieën of rommelmarkten zijn en ook op feesten hoeven we niet te rekenen. Toch hoort Koningsdag bij onze cultuur en willen veel van ons wel stil staan bij deze dag. Daarom bedacht het Koninklijk Concertgebouworkest om met z'n allen het Wilhelmus ten gehore te brengen. Dat deden ze met een oproep op sociale media. 

#Wilhelmus2020 - Speel net als de musici van het #Concertgebouworkest op maandag 27 april om 10:00 uur het Wilhelmus vanaf je balkon, uit het raam of in je tuin!
? Meer informatie en bladmuziek: https://t.co/J8veah5Edz #Koningsdag #Koningsdag2020 pic.twitter.com/ullsIcIMff

— Concertgebouworkest (@ConcertgbOrkest) April 9, 2020

Het Wilhelmus
Het Wilhelmus is nog niet heel lang officieel ons volkslied. Toch bestaat het lied al langere tijd. Het werd omstreeks 1570 geschreven op bestaande melodie. De variant die we nu zingen stamt echter uit het begin van de 17e eeuw. Het Wilhelmus is één van de oudste volksliederen in de wereld. De tekst is zo geschreven dat het lijkt alsof het Willem van Oranje zelf is die de woorden heeft uitgesproken. Het weerspiegelt zijn tweestrijd ten tijde van de opstand in de Nederlanden. Aan de ene kant wil hij trouw blijven aan de Spaanse koning, aan de andere kant wil hij zijn geweten volgen en God en het Nederlandse volk dienen. Het lied was lang populair als militaire mars, maar raakte in de vergetelheid, tot het in de 19e eeuw opnieuw werkt ontdekt. In de Tweede Wereldoorlog werd het lied een symbool van vrijheid. Van het lied zingen we meestal alleen het eerste couplet.

Niemand weet zeker wat de herkomst van het Wilhelmus is. Wat men wel weet is dat het ooit als geuzenlied is geschreven. Schrijvers van geuzenliederen werden met de dood vervolgd en hierdoor is de schrijver lang onbekend gebleven. Waarschijnlijk is het lied geschreven door Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, maar concrete bronnen ontbreken. In een scriptie van Gudrun Dekker-Schwidchow in 2008 werd zijn auteurschap min of meer bevestigd. Van Marnix was in zijn tijd dichter in intimus van prins Willem. Het lied heeft muzikale en tekstuele parallellen van drie andere lieden van zijn hand. 

Ophef
De afgelopen jaren is er ophef geweest van het volkslied. Het CDA kwam met het idee om het zingen en kennen van het Wilhelmus verplicht te stellen. Niet iedereen was het daar mee eens. Ook beleidsmakers zijn het niet helemaal eens. De commissie die gaat over wat het onderwijsstof is op basis- en middelbare scholen bepaalde in 2019 dat het niet verplicht wordt om kinderen het Wilhelmus te leren. Het voorstel is echter wel in het regeerakkoord opgenomen en minister Slob wil daar vooralsnog niet van afwijken.

Tekst 
Wilhelmus van Nassouwe
ben ik, van Duitsen bloed,
den vaderland getrouwe
blijf ik tot in den dood.
Een Prinse van Oranje
ben ik, vrij, onverveerd,
den Koning van Hispanje
heb ik altijd geëerd.

In Godes vrees te leven
heb ik altijd betracht,
daarom ben ik verdreven,
om land, om luid gebracht.
Maar God zal mij regeren
als een goed instrument,
dat ik zal wederkeren
in mijnen regiment.

Lijdt u, mijn onderzaten
die oprecht zijt van aard,
God zal u niet verlaten,
al zijt gij nu bezwaard.
Die vroom begeert te leven,
bidt God nacht ende dag,
dat Hij mij kracht zal geven,
dat ik u helpen mag.

Lijf ende goed tezamen
heb ik u niet verschoond,
mijn broeders, hoog van namen
hebben 't u ook vertoond
Graaf Adolf is gebleven
in Friesland in den slag,
zijn ziel in 't eeuwig leven
verwacht den jongsten dag.

Edel en hooggeboren,
van keizerlijken stam,
een vorst des rijks verkoren,
als een vroom christenman,
voor Godes woord geprezen,
heb ik, vrij onversaagd,
als een held zonder vrezen
mijn edel bloed gewaagd.

Mijn schild ende betrouwen
zijt Gij, o God mijn Heer,
op U zo wil ik bouwen,
Verlaat mij nimmermeer.
Dat ik doch vroom mag blijven,
uw dienaar t'aller stond,
de tirannie verdrijven
die mij mijn hart doorwondt.

Van al die mij bezwaren
en mijn vervolgers zijn,
mijn God, wil doch bewaren
den trouwen dienaar Dijn,
dat zij mij niet verrassen
in haren bozen moed,
hun handen niet en wassen
in mijn onschuldig bloed.

Als David moeste vluchten
voor Sauel den tiran,
zo heb ik moeten zuchten
als menig edelman.
Maar God heeft hem verheven,
verlost uit alder nood,
een koninkrijk gegeven
in Israël zeer groot.

Na 't zuur zal ik ontvangen
van God, mijn Heer, het zoet,
daar na zo doet verlangen
mijn vorstelijk gemoed:
welk is, dat ik mag sterven
met ere in het veld,
een eeuwig rijk verwerven
als een getrouwen held.

Niet doet mij meer erbarmen
in mijnen wederspoed
dan dat men ziet verarmen
des Konings landen goed.
Dat u de Spanjaards krenken,
o edel Neerland zoet,
als ik daaraan gedenke,
mijn edel hart dat bloedt.

Als een prins opgezeten
met mijner heireskracht,
van den tiran vermeten
heb ik den slag verwacht,
die, bij Maastricht begraven,
bevreesde mijn geweld;
mijn ruiters zag men draven
zeer moedig in dat veld.

Zo het den wil des Heren
op dien tijd had geweest,
had ik geern willen keren
van u dit zwaar tempeest.
Maar de Heer van hierboven,
die alle ding regeert,
die men altijd moet loven,
en heeft het niet begeerd.

Zeer christlijk was gedreven
mijn prinselijk gemoed,
standvastig is gebleven
mijn hart in tegenspoed.
Den Heer heb ik gebeden
uit mijnes harten grond,
dat Hij mijn zaak wil redden,
mijn onschuld maken kond.

Oorlof mijn arme schapen
die zijt in groten nood,
uw herder zal niet slapen,
al zijt gij nu verstrooid.
Tot God wilt u begeven,
zijn heilzaam woord neemt aan,
als vrome christen leven,
't zal hier haast zijn gedaan.

Voor God wil ik belijden
en Zijner groten macht,
dat ik tot genen tijden
den Koning heb veracht,
dan dat ik God den Heere,
der hoogsten Majesteit,
heb moeten obediëren
in den gerechtigheid.