Aanleg Vismigratierivier in Afsluitdijk is officieel gestart

De aanleg van een vismigratierivier in de Afsluitdijk ter hoogte van Kornwerderzand is op maandag 25 januari 2021 officieel van start gegaan. Het betekent dat er na negentig jaar weer een een gat in de Afsluitdijk zit.

De nieuwe verbinding moet goed zijn voor vissen, vogels en zoogdieren en hun kwaliteit van leven verbeteren en ook voorkomen dat ze uitsterven. De komende vier jaar wordt deze bijzondere vispassage aangelegd. Hierdoor kunnen vissen straks weer vrij van Waddenzee naar IJsselmeer én vice versa zwemmen. Allerlei vissoorten kunnen dan weer hun paai- en leefgebieden bereiken tot in Zwitserland aan toe. 

Afsluitdijk vormt barrière voor trekvissen

Trekvissen hebben zoet én zout water nodig om zich voort te planten en op te groeien. Door de komst van barrières als de Afsluitdijk gaat het al een hele tijd niet goed met deze vissoorten. Met miljoenen tegelijk liggen de vissen in de Waddenzee te wachten voor de spuisluizen.

Vissen ruiken het zoete water en willen naar binnen trekken. Door het visvriendelijk spuibeheer op de Afsluitdijk kunnen nu op bepaalde momenten ook al vissen naar binnen. Dankzij de vismigratierivier kunnen straks veel meer grote en kleine vissen, sterke en zwakke zwemmers heen en weer trekken tussen zoet en zout water. 

Het wordt meer dan een vispassage

De Vismigratierivier wordt niet alleen een verbinding tussen Waddenzee en IJsselmeer, maar zal aan beide kanten van de Afsluitdijk bestaan uit brakwatergebieden waarin het water op een natuurlijke wijze met het getij meebeweegt.

Voor trekvissen zoals zalm, zeeforel, houting, spiering, haring, harder en niet te vergeten aal is de Vismigratierivier letterlijk van levensbelang. Maar ook standvissen als baars en snoekbaars zullen door het verbeterde voedselaanbod profiteren van deze nieuwe verbinding. 

Betere visstand brengt meer voedsel voor zoogdieren

Het verbinden van de Waddenzee met het IJsselmeer is niet alleen goed voor vissen, maar zorgt daarnaast voor een krachtig herstel van de natuur. Zowel de doorgang als het ontstaan van brakwatergebieden zorgen voor een groter voedselaanbod voor vogels en zoogdieren zoals bruinvissen en zeehonden.

Initiatiefnemers van dit project zijn de Waddenvereniging, Sportvisserij Nederland, It Fryske Gea, Coalitie het Blauwe Hart Natuurlijk en NetVISwerk. De Nationale Postcode Loterij was één van de eerste financiers en fungeerde zo als vliegwiel van droom naar daad. 

De Vismigratierivier wordt gerealiseerd door De Nieuwe Afsluitdijk (een samenwerkingsverband tussen de provincies Noord-Holland en Fryslân en de gemeenten Hollands Kroon en Súdwest-Fryslân). In opdracht hiervan maakt Bouwconsortium Levvel voor Rijkswaterstaat de coupure.

Het is een internationaal voorbeeld

De realisatie van de Vismigratierivier in de Afsluitdijk wordt internationaal met veel belangstelling gevolgd. De impact van klimaatverandering op dichtbevolkte delta’s wereldwijd neemt toe. Nederland laat op deze iconische plek zien dat er oplossingen zijn waarbij veiligheid, behoud van zoet water en natuurherstel hand in hand gaan.

Reacties van de diverse betrokken bedrijven en instanties:

Avine Fokkens, gedeputeerde bij de provincie Fryslân, heeft de Vismigratierivier en de Afsluitdijk in haar portefeuille. In opdracht van de provincie Fryslân maakt Rijkswaterstaat het ‘gat in de dijk’. Zij zegt: “Fryslân krijgt er een hotspot voor eco-toerisme bij. Pal aan de Waddenzee Unesco Werelderfgoed. Nergens anders vind je zoiets groots als de Vismigratierivier, en dat terwijl er veel meer plekken zijn die vragen om een vergelijkbare oplossing.”

“Deze Vismigratierivier is een unieke kans voor de waterbouwsector om zichzelf opnieuw wereldwijd op de kaart te zetten. En voor de vissen ligt de wereld straks ook weer open.”

Woordvoerder Waddenvereniging:

Wouter van der Heij, zeebioloog Waddenvereniging is mede-initiatiefnemer voor de Vismigratierivier en zegt: “Onder water vinden vergelijkbare internationale trekbewegingen plaats als boven water. Voor ruim 100 vissoorten vormt de Waddenzee een belangrijke schakel in hun leven. Door de aanleg van dijken en dammen zijn er wereldwijd veel trekroutes doorsneden.”

“De Vismigratierivier wordt een iconische vispassage op iconische plek, waarmee Nederland met de Afsluitdijk opnieuw een internationaal voorbeeld stelt. De impact door klimaatverandering op drukbevolkte delta’s neemt toe. Nederland laat hier zien dat kustveiligheid, behoud van zoet water en natuurherstel samen kunnen gaan. De Vismigratierivier is een lokale oplossing voor trekvissen met effect op internationale schaal.”

Friese natuurorganisatie It Fryske Gea:

Chris Bakker, adjunct-directeur en ecoloog bij It Fryske Gea is mede-initiatiefnemer voor de Vismigratierivier. Hij zegt: “It Fryske Gea denkt als een van de initiatiefnemers mee over de vormgeving van de Vismigratierivier zelf. Daarnaast werken we als natuurbeheerder aan het onderwaterlandschap voor de vissen aan de Friese IJsselmeerkust en in de Friese wateren.”

“De vele trekvissen brengen een deel van hun leven daar straks door. De Vismigratierivier heeft effect op de biodiversiteit in het IJsselmeer waar veel meer trekvissen zullen zijn. En het heeft effect op de biodiversiteit tot ver in Fryslân, waar veel meer soorten vis zullen voorkomen.”

Ook goed voor de Friese meren en vaarten

“Het is goed voor de vis en bijvoorbeeld visdiefjes en futen in vaarten en meren. Misschien zien we over een paar jaar zelfs wel een visarend rondom de Fluessen! We zijn als natuurorganisatie ook enorm trots dat de initiatiefnemers, met steun van de Nationale Postcodeloterij, kunnen bijdragen aan ‘de nieuwe waterbouw’. De Vismigratierivier in de Afsluitdijk staat symbool voor het samen opwerken van veiligheid en natuur.”

IJsselmeergebied Sportvisserij Nederland:

Jaap Quak, visdeskundige IJsselmeergebied Sportvisserij Nederland, is mede-initiatiefnemer voor de Vismigratierivier. Hij zegt: “De visstand in het IJsselmeer staat er verre van goed voor. Door verschillende oorzaken, maar de Afsluitdijk is wel een heel belangrijke.”

“De dijk van ‘Lely’ doorsneed niet alleen de vroegere Zuiderzee, maar sneed ook allerlei natuurlijke processen, trekroutes en leefgebieden van vissen door. Met de kennis van nu, weten we dat dit voor vissen een ecologische aderlating van jewelste is geweest en nog steeds is.”

“De Vismigratierivier, met de coupure als ‘ongekende opening’ gaat helpen om het tij te keren. Bijzonder hierbij is dat het bedenken, plannen maken en nu de uitvoering van de Vismigratierivier, de aandacht voor vissen in het IJsselmeergebied sterk heeft vergroot. Een belangrijke meerwaarde, want verbetering van migratie en de verbetering van leefgebieden vormen vanuit de behoefte van vissen – van aal tot zalm - een twee-eenheid. Het één kan niet zonder het ander.”

Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk:

Joop Bongers, Voorzitter Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, is mede-initiatiefnemer voor de Vismigratierivier. “Met de vismigratierivier wordt de natuurlijke open verbinding tussen IJsselmeer en Waddenzee weer deels hersteld”, zegt hij.

“Een natuurlijk watersysteem zonder barrières is van groot belang voor de vissen en de vogels, voor de natuur en uiteindelijk de mens. De vismigratie vormt een mooi nieuw Nederlands staaltje ‘building with nature’ over hoe natuur en techniek samen kunnen gaan.”