De gevonden eeuwenoude kanonskogel als stille getuige van de Friese twisten tussen Schieringers en Vetkopers.
De gevonden eeuwenoude kanonskogel als stille getuige van de Friese twisten tussen Schieringers en Vetkopers. Foto: RAAP Archeologisch Adviesbureau

Eeuwenoude kanonskogel van Friese twisten gevonden bij Sytzama Stins

Historie

WARNS - Langs de kust van de voormalige Zuiderzee oftewel het huidige IJsselmeer is een kanonskogel gevonden uit de roerige tijden van Friese twisten, tussen Schieringers en Vetkopers. Ook zijn er bij deze opgravingen bij de Sytzama Stins musketkogels uit die tijd gevonden.

Het is een bijzonder stukje geschiedenis dat is blootgelegd in Warns, door onderzoekers van RAAP Archeologisch Adviesbureau. Zij doen momenteel bij Warns archeologisch onderzoek naar de Sytzama stins, die aan het einde van de vijftiende eeuw het strijdtoneel was van ruziënde Schieringers en Vetkopers.

Strijd tussen Jelmer Ottes Sytzama en Douwe Geales Galema

“De gevonden kanonskogel en de musketkogels maken duidelijk dat er hier ooit gevochten is”, zegt gemeentearcheoloog Yvonne Boonstra van Súdwest-Fryslân. Aangenomen wordt dat de strijd ging tussen Jelmer Ottes Sytzama, die samen met zijn vrouw Ats Bonningha de stins bewoonde, en Douwe Geales Galema.

Toen de laatste rond 1490 ook een stins liet bouwen, ontstond er ruzie. Sytzama was een Schieringer, Galema een Vetkoper. Toen Sytzama in Sneek was, opende Galema de aanval. “Ats Bonningha weerstond het beleg kranig, zo is het verhaal, maar moest de stins toch opgeven”, vertelt Boonstra. 

Galema verwoeste de stins volledig

“Haar man bleek op zijn terugreis naar Warns door Galema en de zijnen te zijn ingerekend. Ats zou haar man alleen levend terugzien als ze zich zou overgeven.” Dit gebeurde, waarna Galema de Sytzama stins volledig verwoestte. “Dit verhaal wordt bevestigd door het archeologisch onderzoek”, zegt Boonstra.

“De stins is namelijk tot de grond toe afgebroken. Puinbanen en andere sporen geven aan waar het gebouw heeft gestaan.” De naam van de dappere Ats Bonningha leeft voort in de naam van een wandelpad in Warns. Een centraal bestuur en een landsheer ontbraken tot 1500 in Fryslân. 

Friese twisten destijds vaak tussen grootgrondbezitters

In de 12de en13de eeuw braken tussen de grootgrondbezitters onderlinge vetes uit, de zogenaamde Schieringers en Vetkopers twisten. Ze bouwden vanaf halverwege de 12de eeuw stinsen, torenvormige gebouwen die verdedigd konden worden. Vaak werd zo’n stins (steenhuis) gebouwd op een hoge opgeworpen heuvel, soms met een gracht er omheen, die een stinswier wordt genoemd.

De stenen gebouwen vielen op tussen de van hout, leem en riet gebouwde huizen van anderen. Ze waren betrekkelijk veilig voor aanvallen en ze straalden de macht uit van de bewoner. Er waren er vroeger veel stinzen, maar slechts een enkeling is bewaard gebleven.

“Alle informatie over deze mini kastelen via de overblijfselen in de grond, is dan ook meer dan welkom”, zegt Boonstra. Dat er nu archeologisch onderzoek plaatsvindt, met hulp van vrijwilligers en amateurarcheologen, is met het oog op de voorbereidingen van de realisatie van de rondweg om het dorp.

En film af Nikolaj Arcel
Filmhuis Sneek toont The Promised Land met in de hoofdrol Mads Mikkelsen. Cultuur 51 minuten geleden
Afbeelding
Campagne Doortrappen feestelijk van start Gezondheid 18 uur geleden
Afbeelding
Kleding inzamelingsactie G.V. De Stanfries 4 april in IJlst/Oosthem Sport 22 uur geleden
Afbeelding
Inwoners centraal in gastvrij Súdwest-Fryslân Politiek 22 uur geleden
Afbeelding
Groot onderzoek naar koopgedrag in Fryslân eind maart van start Politiek 26 mrt, 18:00
Afbeelding
VC Sneek H1 wint voorlaatste thuiswedstrijd van het seizoen tegen Vocasa H2 Sport 26 mrt, 15:00
Afbeelding
Aanvragen lening voor verduurzamen huis afgelopen 10 jaar verachtvoudigd Duurzaamheid 26 mrt, 08:00
Afbeelding
Scouting Jambowa Bolsward adopteert Marinemonument Verhalen uit de buurt 25 mrt, 20:00