Migraine: dit is het en nee het is geen hoofdpijn!

Migraine staat wereldwijd op nummer twee van meest belastende ziektes, toch denkt één op de tien Nederlanders dat migraine hetzelfde is als hoofdpijn, tachtig procent weet bovendien niet dat migraine een hersenziekte is. Deze onwetendheid zorgt voor veel onbegrip. Geert Sulter is medisch manager van DC Hoofdpijnklinieken en neuroloog. Hij is hoofdbehandelaar in de vestigingen in Alkmaar en Dokkum en legt aan Rondom uit dat migraine niet hetzelfde is als hoofdpijn.

Ten eerste stelt dokter Sulter dat migraine een ziekte is waarbij je je onmogelijk kunt aanstellen. “Het is een ernstige hersenziekte die voor het meeste ziekteverzuim in Nederland zorgt. Dat komt omdat het een van de ernstigste pijnsyndromen is die je kunt hebben.” Hij legt uit dat migraine (en hoofdpijn in het algemeen) aanvalsgewijs opkomt door een stofwisselingsaandoening in de hersenen. “Je hebt dan niet alleen hoofdpijn, maar alle normale processen worden er door verstoord waardoor je niet meer goed kunt functioneren. Je moet het zo zien alsof hun software verstoord is.”

Migraine en stress

Sulter benadrukt dat migraine en stress niet per se met elkaar verband hebben. “Het is een misperceptie dat het hebben van hoofdpijn gerelateerd is aan spanning. Mensen denken vaak onterecht dat het door de situatie komt of dat diegene een bepaalde taak niet aan kan. Zelfs in ons taalgebruik komt dat terug: denk maar aan de term hoofdpijndossier.”

“Maar migraine is een stoornis waarbij de normale regulatie processen verstoord raken. Er is sprake van pijngewaarwording, de darmen en maag die van streek raken met misselijkheid en braken tot gevolg. De concentratie neemt af omdat de aandacht verstoord is, je niet kunt focussen en niks kunt onthouden. Alles bij elkaar is het alsof je offline bent waardoor je geen goed contact kunt maken met je omgeving.”

De drie fases van een migraineaanval: 1. Ontregeling

Een migraineaanval bestaat uit drie fases. Voorafgaand aan de pijn, dat kan al twee dagen van te voren beginnen, begint het systeem zich al te ontregelen. Veel mensen ervaren dat door verandering aan hun gezichtsvermogen en zien aura’s. De reuk veranderd en de kracht in je benen en armen kan afnemen wat in sommige gevallen zelfs leidt tot tijdelijke verlammingsverschijnselen.

2. Pijnfase

“De pijnfase is voor iedereen verschillend. Het belangrijkste hierbij om te weten is dat migraine niet met hoofdpijn verwart mag worden. Zoals al eerder aangegeven is het een van de ernstigste pijnsyndromen die er bestaan. En een aanval kan drie uur duren, maar ook 72 uur aanhouden. En dat is niet niks.”

3. Herstelfase

Een andere misvatting is dat je weer beter bent zodra de pijn weg is, want dan begint de herstelfase. “Bij elke aanval maakt het brein overuren”, legt Sulter uit. “Er gaat zoveel energie zitten in het vechten tegen die pijn, dat de batterij leeg is zodra de pijn weg is. Je hebt dan dagen nodig om te herstellen. Je kunt het vergelijken met mensen die een marathon hebben gelopen. Het lichaam is op en heeft ook twee tot drie dagen nodig om er weer bovenop te komen.”

Dat geldt ook als de behandeling met bijvoorbeeld triptanen goed aanslaat. “Ook dan is het systeem uit evenwicht geraakt en heeft het tijd nodig om te herstellen. Migraine is enorm ingrijpend en zorgt voor een golf aan ontwrichting van de stofwisseling in het brein. Voor goed herstel is tijd nodig.”

Chronische migraine

Sulter stelt dat er ook mensen zijn waarbij de aanvallen zo frequent voorkomen, dat die niet voldoende tijd hebben om goed te herstellen voor er alweer een nieuwe aanval zich aandient. ‘Doordat het brein dan niet kan herstellen, raakt het zo ontwricht dat er sprake is van een chronische ontwikkeling en je dus eigenlijk continue hoofdpijn hebt. Die ontwrichting zorgt daarnaast ook voor aantasting van het korte termijngeheugen en overgevoelige zintuigen. Je bent daardoor niet in staat je voldoende op te laden waardoor je zo laag in je energie zit, je somber wordt en neerslachtige gevoelens krijgt en kans hebt om depressief te raken. Je komt dan in een negatieve spiraal terecht. Het is het dus heel belangrijk om dat preventief voor te zijn en de aanvallen zo goed mogelijk te voorkomen. En daar hebben we inmiddels gelukkig goede behandelmethoden voor.”

De mens lijdt het meest voor het lijden dat het vreest.

Laat migraine je leven niet beheersen

De neuroloog pleit daarom voor goede voorlichting. Want met de juiste educatie kun je aan preventie werken zodat migraine niet langer je leven beheerst. “Ik zeg altijd: de mens lijdt het meest voor het lijden dat het vreest. Daarmee wil ik niet zeggen dat het aanstellerij is. Absoluut niet. Migraine is verschrikkelijk. Het gaat om de mate waarop je anticipeert op je migraine en de eventuele volgende aanval. Het alertheidsniveau van je lichaam is dan enorm hoog. En alle signalen die mogelijk op een migraineaanval kunnen lijden, zorgen voor stress. Je lichaam anticipeert daar al op en gaat in die vecht- en vluchtmodus met een mogelijke aanval tot gevolg. Samen met de huisarts of de neuroloog zou je dan een traject moeten aangaan waarbij je dan bijvoorbeeld triptanen kunt gebruiken als reddingsboei. Dat kan mensen helpen het vertrouwen terug te krijgen, waardoor ze minder anticiperen op een aanval en dus minder stress ervaren. Wat veel patiënten daarbij lastig vinden is dat ze voor hun gevoel de controle opgeven. Ze worden overvallen als wel een aanval krijgen, maar feitelijk heb je ook geen controle als je er wel op anticipeert. Sterker nog de kans dat je dan juist een aanval krijgt, is vele malen groter.”

Rust, reinheid en regelmaat

Een gezonde levensstijl is daarbij bovendien erg belangrijk. Sulter pleit voor rust, reinheid en regelmaat. “Met reinheid bedoelen we in dit geval: goed op je lichaam passen en niet te veel pijnstillers nemen. Slik je te veel, kun je extra gevoelig worden en medicijnafhankelijke hoofdpijn creëren. Rusten spreekt voor zich, maar ook daarin moet regelmaat zijn. Dus op tijd naar bed, niet blijven liggen en daarnaast voor voldoende lichaamsbeweging zorgen. Denk aan dagelijks dertig minuten wandelen of licht sporten. Uit onderzoek blijkt namelijk dat dat een enorm positief effect heeft op je brein. Regelmaat heeft ook betrekking op slaap, maar dat hoeft niet super streng. Je mag best eens een keer een uurtje later of een borrel nemen, maar een regelmatige slaapstijl heeft een gunstig effect. En dat houdt ook dat je in het weekend niet uren later uit bed moet komen, want dat zorgt voor stress in je brein omdat je normale waakcyclus dan ontregelt wordt. Ook is regelmaat van eten en drinken enorm belangrijk. Sla nooit een maaltijd over, want dan gaat je lichaam in de spaarstand en die stress kan ook een trigger zijn.”

Nieuwe migrainebehandelmethoden

Hoewel Sulter de ernst van de ziekte erkent is hij ook positief over de behandelmethodes die er nu zijn. “De afgelopen twintig jaar is er veel onderzoek gedaan naar migraine waardoor er meer bekend is over genetisch perspectief. Ook zijn er nieuwe behandelingsmethoden ontwikkelt waarmee je een aanval voor kunt zijn. Wat we veel inzetten zijn bloeddrukverlagers: daarmee kun je migraine preventief de baas zijn. Bij chronische migraine kan medische botox uitkomst bieden. En daarnaast is er een nieuw medicijn dat veelbelovend lijkt maar in Nederland nog niet vergoed wordt. Maar er is nog voldoende ruimte voor verdere ontwikkelingen en dat stemt mij erg positief.”