Wekenlange droogte zorgt voor moeilijke tijd voor vogels in de Zuidwestelijke Delta

Door de ligging van Schouwen-Duiveland en Goeree in de Zuidwestelijke Delta hebben deze gebieden een grote aantrekkingskracht op met name kustvogels. Vooral de slikken en zandplaten aan de Zuidkust van Schouwen-Duiveland zijn van belangrijke waarde voor vogels als de scholekster, wulp, rosse grutto en zilverplevier. Maar de laatste jaren hebben deze en andere soorten het erg zwaar.

Kletsnat voorjaar, maar gebieden drogen nu snel uit

De Zuidwestelijke Delta ligt zo’n beetje halverwege de Oost-Atlantische trekroute voor vogels. Het zijn vooral de kustvogels die gebruik maken van deze route tussen hun overwinteringsgebieden in westelijke Afrika en hun broedgebieden in het hoge noorden (Noord-Scandinavië, de toendra’s in Rusland en Groenland). Halverwege schuiven ze aan in wegrestaurant de Oosterschelde om even op te vetten. Dat doen ze in het voorjaar en najaar als ze op vogeltrek zijn.

Weidevogels

Daarnaast vormen de binnendijkse natuurgebieden, waaronder die van Plan Tureluur, een belangrijk thuis voor weidevogels. Soorten als de grutto, tureluur en kievit brengen er hun jongen groot. Waar veel van hun oorspronkelijk leefgebied verloren is gegaan, treffen we deze vogels nu vooral aan in de natuurgebieden waar ze nog wel de rust vinden om te broeden.

Droogte

Volgens boswachter Paul Begijn is het landschap de afgelopen decennia veel veranderd, veelal door menselijk ingrijpen. Veel broedgebieden beperken zich alleen nog maar tot natuurgebieden en andere rustiger gelegen gebieden. Hij legt uit hoe dat komt: “Het platteland, vroeger een walhalla voor vogels als de patrijs, veldleeuwerik, grutto en kievit, is stil geworden. Door schaalvergroting, massaproductie en het gebruik van bestrijdingsmiddelen is er geen plek meer voor weide- en akkervogels. En ook de stranden en dijktaluds worden steeds drukker.” Daarnaast kan hij nog tal van redenen noemen waarom veel vogels het moeilijk hebben. “Actueel is de verdroging van veel natuurgebieden. Voor het derde jaar op rij beleven we een uitzonderlijk droog voorjaar. Tot begin maart regende het bijna dagelijks, maar daarna niet meer. Met een aanhoudende harde oostenwind drogen veel natuurgebieden in rap tempo uit. En dat is rampzalig voor veel kust- en weidevogels die in het voorjaar broeden. De kuikens zijn in de eerste levensfase afhankelijk van insecten, die vooral te vinden zijn in waterrijke delen. Door de droogte is er nauwelijks water meer in de gebieden en ook de vegetatie droogt uit.”

Tellingen

De natuurgebieden worden voortdurend gemonitord. Door verschillende organisaties worden tellingen uitgevoerd, met name op broedsucces. Paul en zijn collega’s zien dat vogels wel tot broeden komen, maar uiteindelijk maar weinig vogels vliegvlug worden. Vaak sterven de kuikens door een gebrek aan voedsel. Maar ook kleine roofdieren als ratten en hermelijnen vormen met het droogvallen van veel broedvogeleilandjes een serieuze bedreiging.

Oplossingen

“Het klimaat laat zich lastig voorspellen, maar er wordt wel sterk rekening gehouden dat droogte zoals we die afgelopen jaren hebben gezien, vaker gaat optreden. Het is dus zaak om je daarop voor te bereiden. Dat doen we door op zoek te gaan naar oplossingen om het water in natuurgebieden langer vast te houden.” Paul noemt als voorwaarde daarvoor wel eerst een kletsnatte winter, zoals afgelopen seizoen het geval was. “Met stuwen en het opzetten van het waterpeil kan het water langer vastgehouden worden in natuurgebieden. Uiteindelijk zal ook dit water verdampen, maar door een buffer in te bouwen kun je de natte periode langer rekken, zodat broedvogels nog voldoende insecten kunnen vinden.”