Traject terugbetalen Kinderopvangtoeslag moet beter, ouders overvallen door rekening

De afgelopen jaren werden veel ouders die kinderopvangtoeslag ontvingen, overvallen door een flinke aanslag van de belastingdienst dat ze geld moesten terugbetalen. Voor sommige ouders liep dat bedrag op tot tienduizenden euro’s. Na een aantal rechtszaken werken het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Belastingdienst nu samen aan het verbeteren van de dienstverlening aan ouders. Het doel is te zorgen dat ouders niet voor verrassingen komen te staan en torenhoge bedrage terug moeten betalen.

Maandelijks krijgen ouders die werken, studeren, een traject naar werk of inburgeringscursus volgen, kinderopvangtoeslag uitgekeerd. Dit bedrag krijgen ze vooraf op hun rekening gestort. De hoogte van dit bedrag is gebaseerd op twee door hen zelf gemaakte schattingen.

Namelijk een schatting van hun inkomen en een schatting van het aantal uren opvang dat zij jaarlijks willen afnemen. Na afloop van dat jaar bepaalt de Belastingdienst de definitieve toeslag, oftewel het bedrag waar ouders daadwerkelijk recht op hadden. Dit bedrag wordt berekend aan de hand van het vastgestelde inkomen en het aantal daadwerkelijk afgenomen uren kinderopvang.

Het voorschot, het maandelijkse bedrag dat ouders gestort kregen, en het uiteindelijke bedrag kunnen afwijken omdat ouders bij de aanvraag een onjuiste inschatting hebben gemaakt of omdat ze tussentijdse wijzigingen niet op tijd hebben doorgegeven. Ongeveer 80% van de ouders moeten naar aanleiding daarvan extra of terugbetalen.

Wat gaat er veranderen?

Het Verbetertraject KOT wil het eenvoudiger maken voor ouders om kinderopvangtoeslag aan te vragen en/of te wijzigingen. Om zo te voorkomen dat mensen te veel toeslag ontvangen en daardoor grote bedragen moeten terugbetalen. Omdat de kinderopvang inkomensafhankelijk is, krijgen huishoudens met een laag inkomen een relatief hoge toeslag. Hierdoor ligt het bedrag dat zij later moeten terugbetalen vaak ook hoger. Juist voor deze inkomensgroepen kan dit leiden tot betalingsproblemen, omdat hoge terugbetalingen voor huishoudens met een laag inkomen een grote financiële last kunnen veroorzaken. Het kabinet wil voorkomen dat deze huishoudens in een schuldsituatie terechtkomen. Dit maakt het verminderen van hoge terugvorderingen zo belangrijk.

Pakket verbetermaatregelen

De verbetermaatregelen zijn in drie thema’s te verdelen: eerder signaleren, begeleiden van ouders en verbetering van de digitale dienstverlening. Deze maatregelen gaan in 2020 in.

Thema A: Eerder signaleren

Een groot deel van de terugvorderingen ontstaat doordat ouders het aantal opvanguren te hoog inschatten. De Belastingdienst wil dit aanpakken door het eerder te signaleren als de werkelijkheid verschilt met de aanvraag.

Thema B: Begeleiden burgers met een grote kans op terugvorderingen

Om kinderopvangtoeslag aan te vragen en wijzigingen door te geven, moeten ouders voldoende kennis hebben van de toeslagprocedure. Ook moeten zij zich er bewust van zijn dat het belangrijk is dat zij tijdig de juiste gegevens doorgeven aan de Belastingdienst. De Belastingdienst onderzoekt op welke wijze ouders met een grote kans op een terugvordering het beste kunnen worden begeleid.

Thema C: Verbetering digitale dienstverlening

Het systeem van kinderopvangtoeslag gaat ervan uit dat een ouder in staat is (vooraf) een schatting te maken van zijn of haar inkomen, het aantal uren dat er gewerkt gaat worden en het aantal uren dat er kinderopvang zal worden afgenomen. In de praktijk blijkt dat ouders deze schatting niet altijd goed kunnen maken of wijzigingen nog onvoldoende doorgeven, waardoor de schatting niet juist blijkt.

Om het risico hierop te verminderen en ervoor te zorgen dat het systeem minder foutgevoelig is, moet ook de digitale dienstverlening verder worden verbeterd. Deze verbetering is erop gericht ouders beter te ondersteunen bij het aanvragen van de kinderopvangtoeslag en het doorgeven van wijzigingen. In 2019 is daarom het burgerportaal aangepast. Daarnaast wordt momenteel gewerkt aan een kinderopvangtoeslag-app. Ouders kunnen hierin makkelijk en overzichtelijk hun eigen situatie raadplegen, notificaties ontvangen en zo nodig hun gegevens aanpassen.