De Noordzee wordt schoner: minder strandafval dan tien jaar geleden

Stichting de Noordzee komt met positief nieuws. Uit langdurig onderzoek naar strandafval, concludeert de milieuorganisatie dat er een daling is ingezet: de stranden worden schoner. “De dalende trend is goed nieuws en geeft hoop,” vertelt programmaleider schone zee Ewout van Galen, “Laten we alles op alles zetten om deze trend voort te zetten en een einde te maken aan afval in de Noordzee.”

Sinds 2001 voert de milieuorganisatie in opdracht van Rijkswaterstaat strandafvalmonitoringen uit langs de Nederlandse Noordzeekust. Met een analyse van 20 jaar strandafvalonderzoek is nu dus een significant dalende trend vastgesteld. Er ligt nu 27% minder afval op het strand dan tien jaar geleden. Dat toont Stichting De Noordzee aan met het rapport Goed op weg naar een schone zee.

Minder balonnen

Stichting De Noordzee analyseerde data van twintig jaar strandafvalonderzoek op niet-toeristische stranden. Onderzoekers van Wageningen University & Research waren betrokken bij de data-analyse en bevestigden de belang van de trend. In de eerste tien jaar (periode 2001-2010) zijn er gemiddeld 388 stuks afval per honderd meter aangetroffen, in de periode daarna (2011-2020) daalde het gemiddelde naar 282 stuks afval per honderd meter. In het bijzonder daalden ballonnen en visserijgerelateerd afval aanzienlijk. Ballonnen zijn daardoor verdwenen uit de top vijf van meest gevonden strandafval. Hoewel visserijgerelateerd afval nog steeds op nummer 1 staat, wordt het minder gevonden en daalt het significant.

Sneeuwbaleffect

Stichting De Noordzee voerde een kwalitatieve analyse uit van de verschillende oorzaken. Drie belangrijke factoren dragen volgens de stichting bij aan de trendbreuk. Allereerst is er steeds meer aandacht voor zwerfafval, vooral voor plastic in zee, waardoor het draagvlak voor de aanpak ervan groeit. Ten tweede is er lokaal, nationaal en internationaal beleid ingevoerd dat goed werkt, zoals gemeentes die ballonoplatingen verbieden, een nationaal verbod op gratis plastic tasjes en internationale wetgeving voor het lozen van afval op zee. Uit de data blijkt dat na invoering van dit beleid aanzienlijk minder ballonnen, minder plastic tasjes en minder afval van de scheepvaart aanspoelen. Ten derde zetten burgers, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties zich steeds meer in voor een schone zee, door bijvoorbeeld het strand op te ruimen en de faciliteiten voor afvalafgifte in havens te verbeteren. Mede door de inzet van de Nederlandse visserijsector wordt er minder visserijgerelateerd afval aangetroffen. Ook worden er jaarlijks tonnen afval opgevist en aan land gebracht met het Fishing for Litter-project.

Statiegeld plastic

Stichting De Noordzee roept de overheid op om de Europese Richtlijn voor wegwerpplastic zo snel en effectief mogelijk in te voeren en daarbij de kans aan te grijpen om meer wegwerpplastic te verbieden en in te zetten op hergebruik. “De aandacht voor het afvalprobleem in de zee is enorm gegroeid en we zien dat beleid om plasticvervuiling aan te pakken werkt. Daarom zijn we ook erg blij met de uitbreiding van statiegeld op kleine plastic flesjes dat in juli wordt ingevoerd en het recente besluit over statiegeld op blik in 2022,” zegt Van Galen. 

We zijn er echter nog niet. “Er belandt nog steeds te veel afval op het strand: over de hele periode van twintig jaar monitoring ligt het gemiddelde op 330 stuks afval per honderd meter. Vispluis is nog steeds het meest gevonden afval. Daarom is het van groot belang dat er alternatieven voor vispluis worden ingezet, containerverlies wordt voorkomen en de instroom van afval via rivieren wordt gestopt. De resultaten van dit rapport zijn hoopgevend, maar het is noodzakelijk om het afvalprobleem samen bij de bron aan te pakken: dat is de sleutel voor een écht schone en gezonde Noordzee.”