‘Mam, pap, het kan zo echt niet langer’
Gezondheid“Mam, het kan echt niet meer zo...” Het zijn de woorden die elk kind of kleinkind het liefst niet zou willen uitspreken, maar die toch op een gegeven moment gezegd moeten worden. Verhuizen terwijl je dat eigenlijk niet wilt en een plek achterlaten die je al jaren vertrouwd is, dat is nooit makkelijk. Tietsjannie Hamstra is de oprichtster van drie zorghuizen voor mensen met dementie, genaamd Stichting Zorghuizen Noord Nederland, en maakt deze stap vaak van dichtbij mee. Ze deelt haar eigen ervaringen en inzichten graag met de lezers van RondOm Vandaag: “Laat de regie altijd bij je vader of moeder liggen en neem beslissingen samen.”
Er zijn veel redenen waarom je (groot)ouders niet meer zelfstandig thuis kunnen wonen. In de meeste gevallen hebben ze te maken met lichamelijke klachten of een vorm van dementie en zijn ze daarnaast alleenstaand. Thuis blijven wonen zou simpelweg niet meer veilig genoeg kunnen, omdat ze vaak vallen of door hun vergeetachtigheid belangrijke dingen vergeten, zoals het gas uitzetten. Volgens Hamstra begint het vaak met een niet-pluis gevoel: “Vaak heb je als kind door dat er wat aan de hand is, maar kun je er niet helemaal de vinger opleggen. Er raken wat dingen kwijt, ze herhalen vaak hetzelfde verhaal of ze vergeten de sleutel als ze naar buiten gaan. Het zijn kleine dingen, maar het is erg belangrijk dat je daarover wel in gesprek gaat.”
Erover praten, dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan, realiseert Hamstra zich ook: “Er is natuurlijk geen perfecte manier om het onderwerp aan te snijden. De enige fout die je kan maken, is juist het negeren van het probleem.” Kies een goed moment voor het gesprek, vult Hamstra aan. Plan er geen speciaal moment voor, maar doe het ook niet tijdens een verjaardag waar iedereen bij aanwezig is. Het belangrijkste is respect: “Je moet je realiseren dat jij niet kan bepalen wanneer het tijd is om ergens beschermd te wonen. Jouw vader en moeder moeten zelf ook inzien dat zelfstandig wonen niet meer langer kan.”
Verschillende opties
Verhuizen is vaak een stap waar niet iedereen op zit te wachten. Hoe ga je als kind ermee om als jouw ouder écht thuis wil blijven wonen. Volgens Hamstra is het dan simpel: “Dan ga je samen op zoek naar de mogelijkheden om toch thuis te blijven. Je kan je ouders niet verplichten om naar een woonzorgcentrum te gaan, zij hebben de regie over hun eigen leven.” Als je het moeilijk vindt om het gesprek aan te gaan met jouw moeder of vader, dan zijn er altijd mensen die kunnen helpen. Bij de gemeente heb je bijvoorbeeld mantelzorgondersteuners. Als dementie meespeelt, dan kun je vaak terecht bij een casemanager. Als tip benoemt Hamstra nog de odensehuizen; een plek waar je naartoe kan met je niet-pluis gevoel. Er hoeft nog geen diagnose te zijn en de vrijwilligers bij de odensehuizen weten precies de weg in het zorgstelsel.
Uiteindelijk komt het moment dat jullie beide inzien dat het zo ‘echt niet langer kan’. Het wordt tijd om je te oriënteren op een zorghuis. Hamstra: “Denk eerst samen na over de ideale plek. Waar voelt hij of zij zich het meest veiligst, waar zit het netwerk en aan welke voorwaarden moet het voldoen?” Er zijn veel verschillende vormen van beschermd wonen. Sommige plekken zijn wat klassieker, in de zin dat je een volledig ingericht appartement krijgt toegewezen. Op andere plekken kun je je eigen appartement huren of kopen, die je naar eigen wens mag inrichten. Op die manier is er ruimte voor de eigen, vertrouwde spulletjes, iets waar vooral mensen met dementie baat bij hebben.”
Verouderd beeld
Er is veel veranderd in de wereld van de woonzorgcentra, vertelt Hamstra. Zij zit al tientallen jaren in de sector en weet nog goed hoe het er vroeger aan toe ging in verpleeghuizen. “Het was daar geen pretje. De verpleeghuizen waren net ziekenhuizen. Je lag met meerdere mensen op één kamer en de enige privacy die je had, was een gordijntje bij je bed. De menselijke maat ontbrak.” Het is dan ook geen wonder dat de ouderen van tegenwoordig dat schrikbeeld nog hebben: “Er is de afgelopen jaren zoveel veranderd in de ouderenzorg. Als je merkt dat je vader of moeder een verouderd beeld heeft van een zorghuis, ga dan samen bij een paar kijken. Even proeven aan de sfeer.”
