Column Melissa: Rekeningrijden klinkt rechtvaardig, maar dat is het niet

Nou ze hebben weer wat nieuws bedacht in Den Haag; het rekeningrijden. Nou is dat nou niet persé nieuw, omdat er al jaren wordt gepraat over rekeningrijden, maar goed, het is nu wel opgenomen in het regeerakkoord. Rekeningrijden gaat de wegenbelasting vervangen. In plaats dat de belasting wordt bepaald aan de hand van het gewicht van je auto, wordt er gekeken naar het gereden aantal kilometers. Mensen die veel rijden betalen meer, mensen die vaker hun auto laten staan betalen minder. Het rekeningrijden is ooit bedacht om autorijden te ontmoedigen, want dit is beter voor het milieu. Daarom krijgen mensen met een elektrische auto waarschijnlijk korting op dit rekeningrijden. 

Toch zitten er heel wat ogen en haken aan dat rekeningrijden. Een belangrijke is dat het mensen met een lager inkomen hard gaat raken en dus de sociale ongelijkheid in Nederland in de hand gaat werken. Voor mensen met een laag inkomen ligt de elektrische auto ver buiten financieel bereik. Bovendien verhuizen ze ook niet zo makkelijk. Gaan we in Nederland rekeningrijden, dan krijg je situaties zoals deze: Een receptionist van een sportschool werkt fulltime in Leeuwarden en woont in Sexbierum. Waarschijnlijk zal hij 8 cent per kilometer betalen in het geval van rekeningrijden. Hij betaalt dan 3,76 euro per dag. Dat is 18,80 euro per week en 75,20 euro per maand. Veel meer dan hij waarschijnlijk kwijt zou zijn aan wegenbelasting. Stel hij kan dat niet betalen. Wat zijn zijn opties dan? Moet hij twee keer anderhalf uur fietsen naar zijn werk? Moet hij zijn zijn fijne baan maar verlaten, om dichterbij werk te vinden? Moet hij proberen een woning in Leeuwarden te kopen, terwijl zijn woning in de Waadhoeke veel minder waard is? Er is geen goede optie!

Het idee klinkt zo rechtvaardig: mensen die meer rijden, moeten meer betalen voor schade aan het Nederlandse wegennetwerk en aan het milieu. Maar niet elke automobilist is hetzelfde. De één rijdt bijvoorbeeld veel zuiniger of heeft een zuinigere auto (al moet wel gezegd worden dat sommige vormen van rekeningrijden ook kijken naar de zuinigheid van de auto). Daarnaast heeft de ene automobilist wel toegang tot alternatieven als openbaar vervoer. In de Randstad is openbaar vervoer immers goed geregeld, maar in delen van Groningen, Drenthe en Friesland rijdt amper nog een bus. 

Het is een vervelende optelsom waar vooral de noordelijke provincies mee moeten worstelen; relatief veel mensen met een laag inkomen, veel mensen die verder weg wonen bij hun werk en slechte verbindingen met het openbaar vervoer. Rekeningrijden raakt dus vooral die plek waar oog voor de natuur is en waar eigenlijk nooit file staat. Is dat de bedoeling?

Melissa Wijnja is journalist bij RondOm Vandaag. In haar columns schrijft ze over dingen die haar opvallen of raken. Ze zet u graag even aan het denken.