Merel en Max
Merel en Max Foto: Eigen Beeld

Merel (23) en Max (20) vertellen hoe het is om in Friesland op te groeien als transgender vrouw en man

Persoonlijke verhalen

LEEUWARDEN - 20 november is het World Transgender Day of Remembrance. Op deze dag wordt er wereldwijd stilgestaan bij de transgender personen die zijn omgekomen door geweld en/of de gevolgen van intolerantie en haat. In Nederland krijgt jaarlijks 43% van de transgender personen te maken met verbaal, mentaal of fysiek geweld. Toch horen we, vooral in Friesland, weinig over dit geweld. Valt het hier wel mee of wordt er veel over gezwegen? We vragen het twee jonge Friese mensen, Merel ten Boom en Max Ludema. Hoe is het om in Friesland op te groeien als transgender vrouw of man?

Merel is 23 jaar en woont sinds kort in Leeuwarden. Tot haar achttiende woont ze bij haar ouders in Workum, daarna verhuist ze naar haar opa in Sneek. Max, die twintig is, woonde tot zijn 20e bij zijn ouders in Driezum, maar is recent verhuisd naar Dokkum.  Ze hebben elkaar ontmoet bij een bijeenkomst voor jonge transgender personen, die maandelijks wordt georganiseerd door COC Friesland, een belangenorganisatie voor LHBTQ+ mensen. Hoewel ze beide transgender zijn, hebben ze totaal andere ervaringen over het opgroeien in Friesland. 

Max heeft al op jonge leeftijd door dat er iets niet klopt. Op zijn tiende begint zijn lichaam te veranderen: “Tot dan was ik ervan overtuigd dat mijn lichaam net zo eruit zou zien als die van mijn vader of broer. Ik had er nooit bij stilgestaan dat mijn lichaam anders zou worden, maar dat gebeurde toch. Dat was echt een hel.” Max vindt het moeilijk om te beschrijven hoe dat voelt: “Het is echt alsof er iets niet klopt. Ik weet gewoon zeker dat ik een platte borstkas zou moeten hebben. Stel je zou als cis-gender man (cisgender betekent dat je je identificeert als het geslacht waarin je bent geboren) opeens borsten ontwikkelt. Dat zou je ook vreselijk vinden.”

‘Genderdysforie is een gevoel van afschuw waar je dagelijks mee worstelt’

Dit gevoel, alsof een deel van je lichaam niet bij je hoort, heet genderdysforie. Merel ervaart dat ook. “Er is een gedeelte van je lichaam dat zo niet bij je past, dat je er misselijk van wordt, er paniek van krijgt of stress ervaart als je het ziet of aanraakt. Het is echt een gevoel van afschuw waar je dagelijks mee worstelt.” Volgens haar is het ontzettend belangrijk dat meer mensen begrip krijgen voor genderdysforie. “Veel mensen snappen wel wat het woord ‘transgender’ betekent, maar ze begrijpen niet waarom bepaalde zaken, zoals een operatie of een aanpassing van het paspoort, zo belangrijk zijn voor ons. Dat heeft alles met genderdysforie te maken. Transgender personen ondervinden dagelijks enorme spanning vanwege hun dysforie.” 

Transgender zorg in Nederland

Daarom is het ook zo belangrijk dat de genderdysforie behandeld wordt, vinden zowel Max als Merel. Daarvoor kunnen transgender personen terecht bij de genderpoli. In Friesland is er geen dergelijke poli, Friese transpersonen kunnen terecht bij het UMCG in Groningen, maar dat gaat lang niet altijd vlekkeloos, ervaren Max en Merel. Zo staat Max sinds twee maanden op de wachtlijst. “Er is mij laten weten dat de huidige wachttijd voor de genderpoli 24 maanden is. Twee jaar voordat je überhaupt met een arts spreekt en dan moet je nog vijf tot tien gesprekken voeren voor je aan de behandeling mag beginnen.” Het kan dus zomaar zijn dat Max pas mag beginnen met een hormoonbehandeling als hij 23 jaar is, terwijl de hormonen een deel van die zware dysforie-gevoelens zou kunnen wegnemen. 

Merel is in maart begonnen met de hormoonbehandeling, nadat zij daar één jaar en één maand op de wachtlijst stond. “Er zijn in Nederland heel weinig aanbieders van transgenderzorg, waardoor de wachttijden alsmaar blijven groeien. Dat moet anders.” Landelijk zijn er een aantal initiatieven die de zorg voor transgender personen willen verbeteren. Merel: “Onder andere door te pleiten voor decentralisatie. Er moeten veel meer mensen en instanties zijn die deze specifieke zorg mogen en kunnen aanbieden. Daar redt je echt levens mee.” 

Geweld en pesterijen

Hoewel Merel en Max beide, gelukkig, geen ervaring hebben met fysiek geweld, hebben ze beide wel een verhaal te vertellen. Max werd op zijn middelbare school flink gepest. “Er werd op school niet gepraat over seksualiteit en gender. Ik kan mij herinneren dat er één hoofdstuk over stond in ons biologieboek, maar dat de leraren zeiden; lees dat thuis maar, als je wilt.” Omdat er amper over werd gepraat, was Max al snel het mikpunt van pesterijen. Hij wordt uitgescholden, er wordt over hem geroddeld en ook online wordt er over hem gepraat. Toch heeft Max dat nooit laten weten op school. “Ik was ervan overtuigd, dit is iets waar je niet over mag praten.”

Pas als Max online research gaat doen, valt het kwartje. “Ik keek op YouTube veel naar transgender personen. Eerst dacht ik dat ik dat gewoon deed omdat ik dat gezellig vond, maar achteraf gezien zocht ik herkenning.”  Tot zijn vijftiende houdt Max hoop dat hij went aan zijn vrouwelijke lichaam. “Ik dacht dat alle meiden dit gevoel hadden en dat iedereen op een gegeven moment gaat accepteren hoe zij eruit zien, maar toen ik ook nog ongesteld werd kwam het gevoel: hier moet ik wat mee. Ik crashte en dacht dat er iets niet aan mij deugde.”

Merel was dertien of veertien toen zij voor het eerst uitkwam voor haar echte gender. “Ik ontmoette een meisje op een beurs die vertelde over haar transitie. Er vielen op dat moment een aantal puzzelstukjes op hun plek, daarna ben ik zelf onderzoek gaan doen, ook online.” Haar thuissituatie geeft haar echter geen ruimte om haarzelf te ontdekken. Daarom verhuist ze op haar achttiende naar haar opa, die maar twee dagen in de week thuis is. “Als hij niet thuis was, kon ik mijzelf zijn en mijn gevoelens onderzoeken. Op mijn negentiende ging ik naar de huisarts. Ik weet nog goed wat mijn moeder daarover zei: je maakt een fout, maar je bent volwassen genoeg om die fout zelf te maken.” Sinds het begin van Merels medische transitie heeft ze helemaal geen contact meer met haar ouders.

Opgroeien in Friesland

Ondanks hun ervaringen, zijn zowel Merel als Max blij dat ze zijn opgegroeid in Friesland. Merel: “Friezen zijn nuchter, ze zijn heel erg van het; leven en laten leven. Dat vind ik fijn.” Max herkent dat wel: “Iedereen kent elkaar hier. Dat kan soms ook nadelen hebben hoor, maar ze zullen je minder snel pijn willen doen. Er wordt geroddeld en nagewezen, maar geweld komt minder voor.”

Beide jongeren zijn bekend met de Trans Day of Remembrance op 20 november. Merel: “Het is vreselijk dat er in de wereld mensen worden vermoord om wie ze zijn. Gelukkig hebben we hier minder te maken met excessief geweld, maar we moeten ook niet vergeten dat de slechte zorg in Nederland en de stille intolerantie doet met mensen. Ik heb drie vriendinnen verloren omdat ze thuis niet gezien worden of omdat medische hulp te laat tot stand kwam.”

20 november is het Trans Day of Remembrance

Meer informatie over trans-zijn: www.transvisie.nl en www.sense.info. Bij COC Friesland en Genderpraatjes kan je terecht met persoonlijke vragen.

De leden van Agora Club Súd East Fryslân houden van 4 t/m 25 april een online veiling via hun Facebookpagina. De opbrengst is bestemd voor een beleeftafel voor Odensehuis Dirk Baron in Drachten.
Agora Club 14 houdt online veiling voor Odensehuis Dirk Baron Verhalen uit de buurt 1 uur geleden
Afbeelding
ALDI Drachten tijdelijk dicht voor verbouwing Verhalen uit de buurt 4 uur geleden
De zoontjes van Edson en Majelien op plek twee en drie.
Sportschool Idrissi met eerste plek naar huis Sport 8 uur geleden
Afbeelding
Campagne Doortrappen feestelijk van start Gezondheid 20 uur geleden
Afbeelding
FryslânDOK: Prins Dokkum Cultuur 22 uur geleden
Gerrit en Els willen nooit meer weg uit Heerenhage.
Op pad met camper, boot of motor, maar altijd komen Gerrit en Els weer thuis in Heerenhage Wonen 27 mrt, 12:00
Afbeelding
Van Dal mannenmode viert Waanzinnige Winkelweek Algemeen 27 mrt, 08:00
Afbeelding
Van Dal mannenmode viert Waanzinnige Winkelweek Algemeen 27 mrt, 08:00